Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει η Έκθεση για την Οικονομία και Απασχόληση του Ινστιτούτου Εργασίας Κύπρου-ΙΝΕΚ ΠΕΟ για νέα μεγάλη υποτίμηση της εργασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη στις περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού με μοχλό τον πληθωρισμό. Η ετήσια Έκθεση παρουσιάστηκε σήμερα Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2022 στην Αίθουσα εκδηλώσεων ΕΤΚΑ ΠΕΟ στη Λευκωσία από τον Ηλία Ιωακείμογλου, Επιστημονικό Συνεργάτη του ΙΝΕΚ ΠΕΟ. Χαιρετισμό στην εκδήλωση έκανε η Γ.Γ. της ΠΕΟ και Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΝΕΚ Σωτηρούλα Χαραλάμπους ενώ το άνοιγμα της εκδήλωσης έκανε ο Διευθυντής του ΙΝΕΚ ΠΕΟ Παύλος Καλοσυνάτος.
Όπως αναφέρθηκε στην εκδήλωση, μετά από δύο χρόνια μεγέθυνσης της οικονομίας με υψηλούς ρυθμούς, η Κύπρος θα πρέπει να αντιμετωπίσει τους κινδύνους από την διεθνώς επερχόμενη οικονομική επιβράδυνση ή ύφεση μέσα σε συνθήκες που ευνοούν ιδιαίτερα τον πληθωρισμό. Η Έκθεση του ΙΝΕΚ-ΠΕΟ για το έτος 2022, θέτει στο επίκεντρο των αναλύσεών της, την αναδιανομή εισοδήματος σε βάρος των μισθωτών που εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς μετά το 2020. Εξετάζει επίσης τις εισοδηματικές ανισότητες, τη φτώχεια και την υλική στέρηση μετά την υγειονομική κρίση. Τέλος, εξετάζει υπό το φως των φετινών εξελίξεων την μακροοικονομική πρόταση μεγέθυνσης του ΑΕΠ της χώρας με μοχλό την αύξηση των μισθών (wage-led growth), την δικαιότερη διανομής του προϊόντος, την μείωση των ανισοτήτων και την κοινωνική συνοχή.
Η ΑΤΑ δεν έχει επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα της Κυπριακής οικονομίας
Οι αναλύσεις της Έκθεσης του ΙΝΕΚ ΠΕΟ για την Οικονομία και Απασχόληση για το 2022 δείχνουν ότι στην τρέχουσα συγκυρία, η επαναφορά της πλήρους ΑΤΑ και η ενίσχυση της διεκδικητικότητας των εργαζόμενων είναι τα μοναδικά εμπόδια που μπορούν να τεθούν στην διαδικασία της απαξίωσης της εργασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Ο ισχυρισμός που διατυπώνεται από την εργοδοτική πλευρά ότι η ΑΤΑ θα είχε επίπτωση στην ανταγωνιστικότητα της Κυπριακής οικονομίας είναι αυθαίρετος και χωρίς οικονομετρική υποστήριξη. Όπως συστηματικά έχει αποδειχθεί από τις ετήσιες εκθέσεις του ΙΝΕΚ ΠΕΟ, δεν παρατηρείται στατιστική συσχέτιση μεταξύ του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος και των τιμών των εξαγωγών ή του ΑΕΠ. Είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι οι τιμές των Κυπριακών εξαγωγών δεν μεταβλήθηκαν όταν υπήρξε θεαματική μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος με την εφαρμογή του μνημονιακού προγράμματος αλλά και στην σημερινή συγκυρία, μετά το 2020, οι τιμές εξαγωγών παρουσιάζουν εντυπωσιακή αύξηση, ενώ το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος έχει μειωθεί κατά την ίδια περίοδο.
Η υποτίμηση μισθών ορατή σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Έκθεσης, στην περίπτωση της Κύπρου, η υποτίμηση της εργασίας προστίθεται στην υποτίμηση της τα έτη 2013-2014 και είναι εξαιρετικά ορατή στα στατιστικά στοιχεία των πραγματικών μισθών, του μοναδιαίου κόστους εργασίας, των κερδών και της διανομής του προϊόντος.
Πιο συγκεκριμένα, έχει πλέον παγιωθεί, σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, πτωτική πορεία της αγοραστικής δύναμης του μέσου μισθού, η συνέχιση της οποίας κατά το 2023, στην περίπτωση της Κύπρου, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της αγοραστικής δύναμης των μισθών μεγαλύτερη από την υποτίμηση της εργασίας κατά το 2013-2014. Μια τέτοια εξέλιξη, βεβαίως, δεν έχει ολοκληρωθεί, και η ολική επαναφορά της αγοραστικής δύναμης των μισθών στο επίπεδο που βρίσκονταν πριν αρχίσει η άνοδος του πληθωρισμού, αποτελεί επίδικο αντικείμενο των πολιτικών και συνδικαλιστικών παρεμβάσεων.
Η κερδοφορία των εταιρειών σε άνοδο
Με βάση τους δείκτες που περιγράφουν τις μεταβολές της κερδοφορίας, καταδεικνύεται με αδιαμφισβήτητο τρόπο ότι η μεγάλη άνοδος των κερδών που επιβλήθηκε στην Κύπρο με εργαλείο τις διαρθρωτικές αλλαγές των ετών 2013-2015, παγιώθηκε, δεν απειλήθηκε από την υγειονομική κρίση, και τελικά ενισχύθηκε περαιτέρω, και συνεχίζει να ενισχύεται, από την άνοδο του πληθωρισμού και από αυξήσεις των ονομαστικών μισθών που υπολείπονται του πληθωρισμού. Οι εξελίξεις αυτές συμπυκνώνονται με τον πιο γλαφυρό τρόπο στα στατιστικά στοιχεία της διανομής του προϊόντος: Τα εισοδήματα του κεφαλαίου (κέρδη, τόκοι, πρόσοδοι) στον επιχειρηματικό τομέα αυξήθηκαν κατά περίπου 7,5 εκατοστιαίες μονάδες του ακαθάριστου προϊόντος έναντι του αντίστοιχου μέσου όρου των ετών 2006-2011, εκ των οποίων περίπου 4,4 μονάδες προέρχονται από την αναδιανομή εισοδήματος του 2013-2014, και 3,0 μονάδες από την αναδιανομή του 2022. Αντίστοιχα μειώθηκαν τα εισοδήματα της εργασίας.
Υποαπασχόληση σε άνοδο
Το 2022, σε κάθε άνεργο αντιστοιχούσε ένας αποθαρρημένος ή ένας υποαπασχολούμενος και ότι υπάρχει υπερεκτίμηση 6% του αριθμού των απασχολουμένων εξαιτίας των μειωμένων ωρών εργασίας ανά απασχολούμενο. Η υποαπασχόληση βρίσκεται σε ανοδική πορεία μετά το 2020 και αυτό αποτελεί ένδειξη ότι είναι φαινόμενο που έχει παγιωθεί και επεκτείνεται σύροντας έναν αυξανόμενο αριθμό μισθωτών σε συνθήκες μερικής απασχόλησης ανεπιθύμητης από τους ίδιους τους εργαζόμενους αλλά επιθυμητής από πολλούς εργοδότες. Εκτός από την υποαπασχόληση (δηλαδή την ακούσια, μη επιθυμητή, μερική απασχόληση), έχει αποκτήσει διαρθρωτικό χαρακτήρα και η μακροχρόνια ανεργία.
