Άνοιξε ξανά αυτή την περίοδο η συζήτηση για την καθιέρωση κατώτατου μισθού για τους εργαζόμενους που εργάζονται σε κλάδους οι οποίοι δεν καλύπτονται από Συλλογική Σύμβαση. Το ζήτημα για καθιέρωση κατώτατου μισθού ήταν και είναι για την ΠΕΟ απαιραίτητο και πάντα στην επικαιρότητα, παρόλα αυτά η συζήτηση άνοιξε εκ νέου με αφορμή την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για υλοποίηση της συμφωνίας για ανανέωση της Συλλογικής Σύμβασης στην Ξενοδοχειακή Βιομηχανία και τον καθορισμό κατώτατου μισθού σε 19 κατηγορίες ξενοδοχοϋπαλλήλων.
Η ΠΕΟ έχει τονίσει επανηλημμένως ότι η καθιέρωσή του δεν πρέπει να γίνει αποσπασματικά αλλά πρέπει να γίνει μέσα στα πλαίσια του συστήματος Εργασιακών Σχέσεων ώστε να απαντά ολοκληρωμένα στην επείγουσα ανάγκη επαναρρύθμισης της αγοράς εργασίας.
Το Συνδικαλιστικό Κίνημα της ΠΕΟ τονίζει επίσης ότι πρέπει το κράτος να υιοθετήσει θεσμικά και νομοθετικά μέτρα, ώστε οι Συλλογικές Συμβάσεις όχι μόνο να συνομολογούνται αλλά και να εφαρμόζονται από όλους. Σε ότι αφορά τους εργαζόμενους οι οποίοι για διάφορους λόγους δεν καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις, η ΠΕΟ διεκδικεί τη διαμόρφωση μέσα από θεσμοθετημένο κοινωνικό διάλογο, ενός ελάχιστου πλαισίου εργασιακών δικαιωμάτων.
Υπενθυμίζεται ότι τώρα στην Κύπρο ο κατώτατος μισθός καλύπτει μόνο εννέα επαγγέλματα και καθορίζεται με διάταγμα που εκδίδει ο εκάστοτε Yπουργός Εργασίας. Ο αρχικός κατώτατος μισθός για τους γραφείς, τους νοσηλευτικούς βοηθούς, τους βοηθούς παιδοκόμους, τους βοηθούς βρεφοκόμους, τους σχολικούς βοηθούς και για τους φροντιστές οι οποίοι εργάζονται έχει καθοριστεί στα €870 ακαθάριστα. Μετά από έξι μήνες συνεχούς απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, ο μισθός αυξάνεται κατ’ ελάχιστον στα €924 ακαθάριστα. Επίσης οι φρουροί ασφάλειας πρέπει να λαμβάνουν αρχικό ωριαίο μισθό τουλάχιστον €4,90 ακαθάριστα. Μετά από περίοδο έξι μηνών συνεχούς απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, ο μισθός τους πρέπει να αυξάνεται στα €5,20 ακαθάριστα. Οι καθαριστές πρέπει να λαμβάνουν αρχικό ωριαίο μισθό τουλάχιστον €4,55 ακαθάριστα και μετά από 6μηνη περίοδο συνεχούς απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, ο μισθός αυξάνεται στα €4,84 ακαθάριστα. Να σημειωθεί πως ο κατώτατος μισθός παραμένει στα ίδια επίπεδα από το 2012 την ίδια στιγμή που στην αγορά εργασίας τα τελευταία χρόνια υπάρχει εκτεταμένη απορρύθμιση ενώ τα στοιχεία για την κοινωνική ανισότητα και τους μισθούς είναι συντριπτικά κατά των εργαζομένων.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με Εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην Κύπρο μετά το 2013 εμφανίζεται ραγδαία μείωση του εργατικού κόστους, γεγονός το οποίο δεν αντανακλά σε μείωση τιμών και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας αλλά κυρίως αντανακλά σε αύξηση των περιθωρίων κερδοφορίας των επιχειρήσεων.
Τί προβλέπει η Νομοθεσία για τον Κατώτατο Μισθό
Με βάση το σύστημα εργασιακών σχέσεων που έχει οικοδομηθεί στην Κύπρο, οι όροι απασχόλησης κατά κύριο λόγο διαμορφώνονται μέσα από τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. Στις Συλλογικές Συμβάσεις είναι που κατά κανόνα ρυθμίζονται ζητήματα όπως οι μισθοί πρόσληψης, η παραχώρηση 13ου μισθού, το κανονικό ωράριο εργασίας (ημερήσιο, εβδομαδιαίο), οι αργίες, ο τρόπος αποζημίωσης της υπερωριακής εργασίας και της εργασίας σε αργίες.
Νομοθετική παρέμβαση σ’ ότι αφορά όρους απασχόλησης και ειδικότερα κατώτατου μισθού υπάρχουν κυρίως για επαγγέλματα – τομείς με αδύνατη συνδικαλιστική κάλυψη, άρα και μη ύπαρξη Συλλογικής Σύμβασης όπως είναι για παράδειγμα ο τομέας του λιανικού εμπορίου όπου ο μεν μισθός των πωλητών και πωλητριών καθορίζεται στο διάταγμα για τον κατώτατο
μισθό, τα δε ζητήματα που αφορούν ωράριο εργασίας, αργίες κ.λ.π. ρυθμίζονται στο Νόμο που ρυθμίζει τη λειτουργία των καταστημάτων και τους όρους απασχόλησης των υπαλλήλων των καταστημάτων.
Η δυνατότητα του Υπουργικού Συμβουλίου να καθορίζει κατώτατα όρια μισθών εκπορεύεται από τον «Περί Κατώτατου Μισθού Νόμο».
Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στο Υπουργικό Συμβούλιο να ορίζει κατώτατα όρια μισθών για οποιαδήποτε εργασία, είτε γενικά, είτε σε συγκεκριμένη περιοχή, τόπο ή επαρχία, σε οποιαδήποτε περίπτωση κατά την οποία θεωρεί ότι οι μισθοί που καταβάλλονται είναι αδικαιολόγητα χαμηλοί.
Κατώτατο μισθός με βάση το Νόμο σημαίνει: Το κατώτατο όριο μισθού αναφορικά με τη συγκεκριμένη εργασία που διεξάγεται από το ενδιαφερόμενο πρόσωπο και το οποίο ισχύει για το πρόσωπο αυτό.
Το δικαίωμα διαφοροποίησης ή κατάργησης του κατώτατου μισθού είναι στην δικαιοδοσία του Υπουργικού Συμβουλίου με τη διαδικασία έκδοσης διατάγματος.
Στο Νόμο παρέχεται η δυνατότητα στο Υπουργικό Συμβούλιο, εφόσον το κρίνει σκόπιμο να διορίζει Συμβουλευτικές Επιτροπές για να εξετάζουν τους μισθούς που καταβάλλονται για οποιαδήποτε εργασία.
Με βάση την εξουσία που παρέχεται στο Υπουργικό Συμβούλιο για έκδοση διατάγματος που να καθορίζει κατώτατο μισθό έχουν κατά καιρούς εκδοθεί διάφορα διατάγματα.
Σήμερα στο διάταγμα περιλαμβάνονται ως επαγγέλματα στα οποία εφαρμόζεται κατώτατος μισθός τα ακόλουθα: Πωλητές, γραφείς, νοσηλευτικοί βοηθοί, βοηθοί παιδοκόμοι, βοηθοί βρεφοκόμοι, σχολικοί βοηθοί, φρουροί, φροντιστές και καθαριστές.
Ύψος κατώτατου μισθού
Ο κατώτατος μισθός που καταβάλλεται σε γραφέα, πωλητή, νοσηλευτικό βοηθό, βοηθό παιδοκόμο, βοηθό βρεφοκόμο, σχολικό βοηθό, φροντιστή από 1/4/2012 είναι 870 ευρώ.
Ο κατώτατος μισθός που καταβάλλεται στις πιο πάνω κατηγορίες σε άτομα που έχουν συμπληρώσει πριν από την 1η Απριλίου 2012 συνεχή απασχόληση 6 μηνών στον ίδιο εργοδότη είναι 924 ευρώ.
Για τους φρουρούς και καθαριστές μετά την 1/4/2012 ο κατώτατος μισθός καθορίζεται σε ωριαία βάση ως ακολούθως:
Φρουροί
• ωριαίος κατώτατος μισθός πρόσληψης 4,90 ευρώ.
• Όταν έχει συμπληρώσει 6μηνη συνεχή απασχόληση στον ίδιο εργοδότη 5,20 ευρώ.
Καθαριστές
• Ωριαίος κατώτατος μισθός πρόσληψης 4,55 ευρώ.
• Όταν έχει συμπληρώσει 6μηνη συνεχή απασχόληση στον ίδιο εργοδότη 4,84 ευρώ.
Με βάση το άρθρο 12 του νόμου που προνοεί για τον καθορισμό κατώτατου μισθού κάθε εργοδότης οφείλει να τηρεί για εργασία για την οποία ισχύει κατώτατος μισθός, μητρώα που να καταδεικνύουν ότι εφαρμόζει τον κατώτατο μισθό. Σε περίπτωση καταδίκης του υπόκειται σε πρόστιμο για κάθε αδίκημα. Το ίδιο πρόστιμο καταβάλλεται και σε περίπτωση μη καταβολής του κατώτατου μισθού.
Νομοθεσία για προστασία των μισθών
Ένας άλλος εξίσου σημαντικός Νόμος για τους εργαζόμενους είναι ο Νόμος που αφορά την προστασία των μισθών, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή το 2007. Ο νόμος εισάγει και εφαρμόζει στο κυπριακό δίκαιο την ομώνυμη σύμβαση αρ. 97 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας.
Βασικές έννοιες του Νόμου:
Η απασχόληση των εργοδοτουμένων μπορεί να είναι πλήρης ή μερική, ορισμένου ή αορίστου χρόνου, σε συνεχή, μη συνεχή βάση και άσχετα του τύπου εργασίας συμπεριλαμβανομένων των κατ’ οίκον εργοδοτουμένων και των μαθητευόμενων.
Μισθός: Η έννοια του μισθού περιλαμβάνει οποιεσδήποτε χρηματικές παροχές που καταβάλλονται από τον εργοδότη στον εργοδοτούμενο σε αντάλλαγμα για την προσφορά της εργασίας του και κάθε κέρδος από αυτή την απασχόληση το οποίο μπορεί να αποτιμηθεί σε χρηματική αξία. Στο μισθό περιλαμβάνονται οι εισφορές στο ταμείο προνοίας και η εισφορά στο κεντρικό ταμείο αδειών. Δεν περιλαμβάνονται στο μισθό έκτακτες προμήθειες ή κατά χάρη (ex-gratia) πληρωμές.
Με βάση τον ορισμό της έννοιας μισθός αν σε σταθερή βάση ο μισθός περιλαμβάνει βασικό μισθό και προμήθεια, η προμήθεια θεωρείται μέρος του μισθού.
Η συμπερίληψη του Ταμείου Προνοίας στην έννοια μισθός σημαίνει ότι, οφειλές μπορεί να είναι μέρος νομικής απαίτησης και με βάση τον Περί Προστασίας των Μισθών Νόμο.
Ο 13ος μισθός εκεί και όπου δίνεται είτε με βάση συλλογική σύμβαση, είτε με βάση προφορική ή γραπτή συμφωνία, είτε ως πρακτική και έθιμο σε μια επιχείρηση, αποτελεί μέρος του μισθού και καλύπτεται από τις πρόνοιες της νομοθεσίας.
Αμεσότητα πληρωμής του μισθού: Ο μισθός πρέπει να πληρώνεται απευθείας στον εργοδοτούμενο εκτός από περιπτώσεις που ο ίδιος ο εργοδοτούμενος έχει δώσει γραπτώς την συγκατάθεση του για άλλη διευθέτηση.
Ελευθερία διάθεσης του μισθού: Ο εργοδότης δεν έχει δικαίωμα να περιορίζει με οποιοδήποτε τρόπο άμεσα ή έμμεσα την ελευθερία του εργοδοτούμενου να διαθέτει τον μισθό του όπως ο ίδιος θέλει εκτός
σε εκείνες τις περιπτώσεις και στο βαθμό που ο Νόμος το επιτρέπει.
Απαγόρευση εξάσκησης πιέσεων για χρήση καταστημάτων του εργοδότη: Αν ο εργοδότης διαθέτει καταστήματα για πώληση ειδών ή υπηρεσιών προς τους εργοδοτούμενους απαγορεύεται η εξάσκηση οποιασδήποτε πίεσης προς τους εργοδοτούμενους για να χρησιμοποιούν αυτά τα καταστήματα ή υπηρεσίες.
Με βάση αυτά τα σημεία του νόμου η παραχώρηση κουπονιών μιας επιχείρησης ως μέρος του μισθού είναι αντίθετη στο νόμο και η άσκηση πίεσης προς τον εργοδοτούμενο για να χρησιμοποιεί αυτά τα καταστήματα παραχώρησης κουπονιών μπορεί να γίνει μόνο εφόσον υπάρχει η συγκατάθεση του εργαζόμενου.
Τόπος και χρόνος πληρωμής των μισθών: Όταν η πληρωμή των μισθών γίνεται τοις μετρητοίς αυτή θα πραγματοποιείται μόνο κατά τις εργάσιμες μέρες, στον τόπο εργασίας ή κοντά σ’ αυτόν εκτός αν προνοείται διαφορετικά σ’ άλλο νόμο ή κανονισμό ή συλλογική σύμβαση.
Απαγορεύεται η πληρωμή μισθών σε κέντρα αναψυχής ή παρόμοιες επιχειρήσεις και όπου είναι αναγκαίο, για αποθάρρυνση κατάχρησης σε καταστήματα λιανικής πώλησης εκτός αν η πληρωμή των μισθών αφορά πρόσωπα που εργοδοτούνται στους εν λόγω χώρους.
Συχνότητα πληρωμής των μισθών: Η πληρωμή των μισθών πρέπει να γίνεται σε εβδομαδιαία βάση, εκτός για το προσωπικό που αμείβεται σε μηνιαία βάση όπου η πληρωμή πρέπει να είναι τουλάχιστον μηνιαία.
Στις περιπτώσεις που οι μισθοί υπολογίζονται «με το κομμάτι» ή ανάλογα με την παραγωγή, η καταβολή των μισθών πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 2 φορές τον μήνα σε διαστήματα που να μην ξεπερνούν τις δεκαέξι μέρες.
Η συχνότητα της πληρωμής που προνοείται στον Νόμο μπορεί να διαφοροποιηθεί αν υπάρξει άλλη ρύθμιση σε Συλλογική Σύμβαση ή πρακτική.
Αποκοπές από τον μισθό: Δεν επιτρέπονται οποιεσδήποτε αποκοπές από τον μισθό, παρά μόνο αποκοπές που προνοούνται από Νόμο ή Κανονισμό (π.χ. Κοινωνικές Ασφαλίσεις, Εισφορές για ΓΕΣΥ), αποκοπές σύμφωνα με κανονισμούς ταμείου σύνταξης, ταμείου προνοίας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, αποκοπές δυνάμει δικαστικής απόφασης. Επίσης, επιτρέπονται αποκοπές ως αποζημίωση για ζημιά που έχει υποστεί η επιχείρηση ή για ζημιά που προκλήθηκε σκόπιμα ή λόγω βαριάς αμέλειας από ενέργειες του εργοδοτούμενου καθώς και άλλες αποκοπές μετά από συγκατάθεση του εργοδοτούμενου.
Σε σχέση με το σημείο των αποκοπών ως αποζημίωση για τη ζημιά που έχει υποστεί η επιχείρηση, είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι πριν από οποιαδήποτε αποκοπή, πρέπει να προηγηθεί διαβούλευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων με στόχο μεταξύ άλλων, τον καθορισμό του ύψους και του τρόπου καταβολής της αποζημίωσης. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει αναγνωρισμένος μηχανισμός εκπροσώπησης στην επιχείρηση, η διαβούλευση γίνεται με τον ίδιο τον εργοδοτούμενο.
Εάν οι διαβουλεύσεις δεν καταλήξουν σε διευθέτηση της διαφοράς, το θέμα
παραπέμπεται στο Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και συγκεκριμένα στο Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων για μεσολάβηση. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία στο στάδιο της μεσολάβησης από το αρμόδιο τμήμα, η διαφορά παραπέμπεται από το Υπουργείο στο
Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών.
Η εκχώρηση μισθών δεν επιτρέπεται εκτός και αν αυτό προνοείται ρητά από Νόμο ή Κανονισμό.
Σε καμιά περίπτωση η εκχώρηση δεν μπορεί να γίνεται σε βαθμό που να εμποδίζει την συντήρηση του εργοδοτούμενου ή της οικογένειας του.
Ο εργοδότης οφείλει να τηρεί αρχεία στα οποία να φαίνονται για κάθε εργοδοτούμενο στοιχεία αναφορικά με τον ακάθαρτο και τον καθαρό μισθό του κάθε εργοδοτούμενου όπως και στοιχεία για τις τυχόν αποκοπές.
Ο κατώτατος μισθός σταθερά χαμηλός από το 2012
Ο κατώτατος μισθός παραμένει στα ίδια επίπεδα από το 2012 την ίδια στιγμή που στην αγορά εργασίας τα τελευταία χρόνια υπάρχει εκτεταμένη απορρύθμιση ενώ τα στοιχεία για την κοινωνική ανισότητα και τους μισθούς είναι συντριπτικά κατά των εργαζομένων.
