Χωρίς στέγη και πόρους είναι αρκετοί από τους αιτητές ασύλου που διαμένουν στην Κύπρο κάνοντας την ζωή τους πιο δύσκολη, δηλώνει η Ύπατη Αρμοστεία για του Πρόσφυγες ενώ την ίδια ώρα, εμπιστευτική έκθεση του Κέντρου Ανάλυσης της Μετανάστευσης Gasim. κάνει λόγο για άσχημη εικόνα στον τρόπο που διαχειρίζεται η Κυπριακή Δημοκρατία το θέμα των μεταναστών.
Η έκθεση που δημοσιοποιήθηκε στην Γερμανία καταγράφει αύξηση προσφυγικών ροών στην Κύπρο ενώ παρατηρείται «κακή συμπεριφορά των κυπριακών αρχών απέναντι στους πρόσφυγες», με την «πλειονότητα των προσφύγων να πρέπει να φροντίσει μόνη της για καταλύματα, και τον αριθμό των αστέγων συνεχώς να μεγαλώνει κι αυτό ανεξάρτητα από την ευημερία της Κύπρου…».
“Πολλοί είναι άστεγοι ή κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς στέγη και χωρίς πόρους διαβίωσης”
Σε δηλώσεις της στο ΚΥΠΕ, η Λειτουργός Ενημέρωσης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Αιμιλία Στροβολίδου, ανέφερε ότι τα τελευταία 4-5 χρόνια υπάρχει αυξημένος αριθμός αιτητών ασύλου, προσφύγων και ατόμων με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας.
Η αυξητική τάση στις αφίξεις ανθρώπων που αναζητούν άσυλο ή διεθνή προστασία όπως αναφέρεται στη νομοθεσία, στη Δημοκρατία τα τελευταία χρόνια, σημείωσε, έχει επιτείνει τις ήδη πιεσμένες υποδομές.
Το μοναδικό κέντρο υποδοχής στο Κοφίνου, συνέχισε, λειτουργεί με πλήρη χωρητικότητα – με λιγότερους από 250 διαμένοντες στο παρών στάδιο – καθώς και οι στέγες για τα ασυνόδευτα παιδιά.
Επομένως, είπε, η συντριπτική πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο διαμένουν κυρίως στον αστικό ιστό, με τις συνθήκες διαβίωσης τους να επιδεινώνονται καθημερινά.
«Πολλοί είναι άστεγοι ή κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς στέγη και χωρίς πόρους διαβίωσης. Αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες και συγκεκριμένα στην κατακόρυφη αύξηση των ενοικίων στα αστικά κέντρα και την έλλειψη στεγαστικών μονάδων γενικότερα για ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, στην μέχρι πρόσφατα περιοριστική πολιτική απασχόλησης για τους αιτούντες άσυλο, στην ανεπάρκεια του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας για άνεργους αιτητές ασύλου και την παρατεταμένη περίοδο εξέτασης αιτήσεων ασύλου», πρόσθεσε.
Η κ. Στροβολίδου, ανέφερε ότι οι τομείς οικονομικής δραστηριότητας στους οποίους μπορούν να απασχοληθούν οι αιτητές ασύλου έχουν διευρυνθεί. Πρόκειται για θετική εξέλιξη, ωστόσο, σημείωσε, η γραφειοκρατία και οι διαδικασίες, τις οποίες καλούνται να ακολουθήσουν οι εργοδότες προκειμένου να εργοδοτήσουν αιτητές ασύλου καθιστούν δύσκολη έως αδύνατη την εργοδότηση τους.
«Ελπίζουμε ότι θα ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα ώστε η πρόσβαση των αιτητών ασύλου στους διευρυμένους τομείς εργασίας να είναι γρήγορη και ουσιαστική. Ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί η αξιοπρέπεια και η ευημερία των αιτητών ασύλου, με μειωμένο κόστος για την κυβέρνηση, είναι να εργαστούν. Όσο πιο σύντομα έχουν οι αιτητές ασύλου πρόσβαση στην αγορά εργασίας, τόσο πιο γρήγορα γίνονται ανεξάρτητοι από την κρατική στήριξη και μπορούν να ζουν μια αυτόνομη και παραγωγική ζωή, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της χώρας υποδοχής τους», είπε.
Διαφορετικά, σημείωσε, θα συνεχίσουν να εξαρτώνται από ένα σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, το οποίο έχει αποδειχθεί ανεπαρκές και αναποτελεσματικό.
Οπως είπε η κ. Στροβολίδου, το επίδομα – σύμφωνα με τους κανονισμούς – προς τους άνεργους αιτούντες άσυλο είναι ανά άτομο 320 ευρώ (100 ευρώ επιδοτημένο ενοίκιο, 150 ευρώ σε κουπόνια για τρόφιμα και 70 ευρώ για λογαριασμούς ηλεκτρισμού, νερού κλπ). Το ποσό δεν καταβάλλεται σε όλους τους αιτητές ασύλου, και σε αυτούς που παρέχεται, παρατηρείται συστηματικά καθυστέρηση.
Η εν λόγω βοήθεια, παρατηρεί, ισοδυναμεί με λιγότερο από το ήμισυ του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος που λαμβάνουν οι Κύπριοι και αναγνωρισμένοι πρόσφυγες σε παρόμοια κατάσταση – αυτό σημαίνει ότι με τους αιτητές ασύλου να λαμβάνουν 100 ευρώ ως επίδομα ενοικίου, υπάρχουν τεράστιες δυσκολίες στην εξεύρεση αξιοπρεπούς στέγασης ενόψει των τιμών ενοικίου που επικρατούν στην αγορά στέγασης.
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, σημείωσε, έχει επανειλημμένα εκφράσει τις ανησυχίες της για το χαμηλό επίπεδο βοήθειας που παρέχεται στους άνεργους αιτητές ασύλου.
«Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρέχεται ένα μικρό ποσό έκτακτης ανάγκης, το οποίο αποσκοπεί να καλύψει τις άμεσες ανάγκες μέχρι να εξεταστεί η αίτηση κοινωνικής πρόνοιας. Ωστόσο, αυτό το ποσό μπορεί να καλύψει τις βασικές ανάγκες για λίγες μόνο ημέρες, ενώ η εξέταση αιτήσεων κοινωνικής πρόνοιας συνήθως διαρκεί αρκετές εβδομάδες ή και μήνες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα άτομα και οικογένειες να παραμένουν άστεγοι και να εξαρτώνται απόλυτα από την καλή θέληση πολιτών και την στήριξη ενός μικρού αριθμού φιλανθρωπικών οργανώσεων που έχουν οι ίδιες περιορισμένους πόρους», ανέφερε.
Επιπλέον, συνέχισε η κ. Στροβολίδου, το σύστημα των κουπονιών είναι δυσλειτουργικό, αναποτελεσματικό και αναχρονιστικό. «Τα κουπόνια δεν εκδίδονται αρχή του μήνα, όπως προβλέπεται ή τουλάχιστον σε συγκεκριμένη ημερομηνία κάθε μήνα ώστε να καθίσταται προβλέψιμο το σύστημα», είπε.
Επίσης, σημείωσε, ότι η παρατεταμένη διαδικασία εξέτασης αιτήσεων ασύλου, κατά μέσο όρο 3-5 χρόνια να εξεταστούν οι αιτήσεις, αυξάνει τις πιέσεις στο σύστημα ασύλου και κρατά εγκλωβισμένους στην αδράνεια και αβεβαιότητα ανθρώπους που θα μπορούσαν να είναι παραγωγικά μέλη της κοινωνίας υποδοχής. Συνεπώς, ανέφερε, είναι σημαντικό να βελτιωθούν οι διαδικασίες εξέτασης αιτήσεων ασύλου, που αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η εξέταση περισσότερων από 13,000 αιτήσεων ασύλου.
Ερωτηθείσα τι πρέπει να γίνει για την επίλυση όλων αυτών των προβλημάτων που αντιμετωπίζονται, η κ. Στροβολίδου είπε ότι «οι αριθμοί και οι προκλήσεις έχουν σαφώς αυξηθεί. Ωστόσο με μια πιο ολιστική προσέγγιση του όλου ζητήματος μπορεί να επιτευχθεί καλύτερη διαχείριση της σημερινής κατάστασης. Η εφαρμογή δίκαιων, αποτελεσματικών και γρήγορων διαδικασιών για την εξέταση αιτήσεων αιτούντων άσυλο θα είναι προς το συμφέρον όλων – όσων χρειάζονται διεθνή προστασία και του κράτους καθώς θα αποφορτιστεί το σύστημα ασύλου Επίσης, οι πιο ευέλικτες πολιτικές απασχόλησης θα ήταν προς όφελος τόσο των προσφύγων όσο και των κρατικών πόρων. Θα πρέπει επίσης να δημιουργηθούν βελτιωμένες δομές για τον εντοπισμό ευπαθών ομάδων προσφύγων και την κάλυψη των αναγκών τους το συντομότερο δυνατόν, που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην άμβλυνση της τρέχουσας κατάστασης. Εξίσου σημαντικό, είναι ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα όσον αφορά την ένταξη των προσφύγων στην κοινωνία».
Υπενθύμισε ότι υπάρχουν και τα Ευρωπαϊκά κονδύλια (ΤΑΜΕ) για την καλύτερη διαχείριση του ασύλου ενώ έχει ανακοινωθεί, επίσης, από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιπρόσθετη βοήθεια για την αντιμετώπιση των αναγκών και των πιέσεων που έχουν προκύψει από τις αυξημένες ροές.
Κληθείσα να σχολιάσει τον ρόλο της Ύπατης Αρμοστείας στην Κύπρο, είπε ότι αυτός είναι να βοηθήσει την κυβέρνηση και να συμβάλει στις προσπάθειες για την παροχή ολοκληρωμένης προστασίας στους πρόσφυγες που φθάνουν στο νησί, σύμφωνα με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της χώρας.
«Οι βελτιώσεις που σημειώθηκαν πέρυσι στο Κέντρο Υποδοχής Αιτητών Ασύλου στη Κοφίνου καταδεικνύουν τη δέσμευση από πλευράς Υπουργείου Εσωτερικών να ληφθούν διορθωτικά μέτρα σε ό,τι αφορά τις συνθήκες υποδοχής. Παράλληλα, ο συνεχής διάλογος της Ύπατης Αρμοστείας με την Υπηρεσία Ασύλου, το ΕΑSO (European Asylum Support Office) καθώς και με άλλους φορείς δημιουργούν την προοπτική όπως εξεταστούν οι αιτήσεις ασύλου που εκκρεμούν εδώ και χρόνια. Ελπίζουμε ότι και τα υπόλοιπα αρμόδια Υπουργεία θα συμβάλουν στις προσπάθειες του Υπουργείου Εσωτερικών στον τομέα της υποδοχής και ένταξης αιτητών ασύλου και προσφύγων», πρόσθεσε.
Κριτική στην έκθεση Gasim, γίνεται και για τον τρόπο που μεταχειρίζονται τους πρόσφυγες στα κατεχόμενα. Η κ. Στροβολίδου ανέφερε ότι καθημερινά υπάρχουν αφίξεις στα κατεχόμενα, κυρίως γυναίκες και παιδιά από Συρία που φεύγουν από Λίβανο και Τουρκία. Λόγω της έλλειψης υποδομής σε θέματα ασύλου στα κατεχόμενα οι περισσότεροι αιτητές ασύλου περνούν στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας για να αιτηθούν άσυλο.
«Η γενική πρακτική είναι ότι αιτητές ασύλου που φθάνουν παράτυπα στο βόρειο τμήμα του νησιού συλλαμβάνονται, τελούν υπό κράτηση για παράνομη είσοδο και όταν εκτίσουν την ποινή φυλάκισης απελαύνονται χωρίς να τηρείται η αρχή της μη-επαναπροώθησης», πρόσθεσε.
Εξήγησε ότι καθώς οι όροι εντολής της Ύπατης Αρμοστείας είναι να διασφαλίζει την προστασία των προσφύγων σε όλη την Κύπρο, με βάση τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα του Οργανισμού, διατηρεί συνεργασία με το Μη-Κυβερνητικό Οργανισμό SOS Children’s Village. Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας, διευκρίνισε, ο ΜΚΟ διενεργεί επισκέψεις σε σημεία εισόδου και σε κρατητήρια στα κατεχόμενα προκειμένου να εντοπίσει αιτητές ασύλου και πρόσφυγες και να εμποδίσει την επαναπροώθηση προσφύγων σε χώρα που κινδυνεύει η ζωή τους.
