Η Ίδρυση της ΠΣΕ-16 Νοεμβρίου 1941…
Το 1941 είναι ο χρόνος ενοποίησης του Κυπριακού Συνδικαλιστικού Κινήματος γιατί στις 16 Νοεμβρίου, ιδρύεται η Παγκύπρια Συντεχνιακή Επιτροπή ( ΠΣΕ) στην ΄Β Παγκύπρια Συντεχνιακή Συνδιάσκεψη, η οποία τίθεται επικεφαλής του συντεχνιακού συνδικαλιστικού κινήματος, καθοδηγητής και διαφωτιστής του. Με την ίδρυση της ΠΣΕ, το σκηνικό αλλάζει καθώς οργάνωσε και καθοδήγησε τους πιο κρίσιμους και αποφασιστικούς αγώνες της εργατικής τάξης σε μια εποχή που ο τόπος μας βρισκόταν σε εξαθλίωση κυρίως λόγω της στάσης των Άγγλων που προσπάθησαν να κρατήσουν την Κύπρο οικονομικά και κοινωνικά υποανάπτυκτη.
75 χρόνια από εκείνο το Δεκέμβρη του 1945 και την ιστορική δίκη της ΠΣΕ…
Η δίκη της Παγκύπριας Συντεχνιακής Επιτροπής ( ΠΣΕ) στάθηκε σημαντικός σταθμός στην ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος, γιατί εκτός από τη μάχη που δόθηκε με την αποικιοκρατία και την αποκάλυψη των διαθέσεων της, σήμανε και την δημιουργία της ΠΕΟ στις 30-31 Μαρτίου 1946 στην ΄Δ Παγκύπρια Συντεχνιακή Συνδιάσκεψη.
Από την γέννηση της η ΠΣΕ, διαδραμάτισε κατευθυντήριο ρόλο ανάμεσα στους εργάτες, οι οποίοι διψώντας για δικαιοσύνη από τους εργοδότες έκαναν απεργίες που δεν είχαν αντίκτυπο αφού ήταν ανοργάνωτες και απειθάρχητες.
Οι αποικιοκράτες και οι δυνάμεις της ακροδεξιάς πανικοβλημένοι από τους αγώνες και τις εντυπωσιακές νίκες του εργατικού και γενικότερα του λαϊκού κινήματος, επιδίωκαν πάση θυσία να πλήξουν το κίνημα που αψήφησε την Παλμεροκρατία και πέτυχε να βγει νικητής. Έτσι οι Βρεττανοί εξύφαναν το κατηγορητήριο της συνομωσίας «για ανατροπή του καθεστώτος και της αποικιακής κυβέρνησης», ώστε να μπορέσουν να στήσουν δίκη και να εξαρθρώσουν το μαχητικό συνδικαλιστικό κίνημα της Κύπρου, στέλνοντας τους 18 ηγέτες της ΠΣΕ φυλακή.
Στις 11 Μαΐου 1945, δύο μέρες μόνο μετά την επίσημη λήξη του ΄Β Παγκόσμιου Πολέμου, η αποικιακή κυβέρνηση διατάζει τα αστυνομικά της όργανα να εξαπολύσουν τρομοκρατικό όργιο σε Παγκύπρια κλίμακα σε όλα τα οικήματα της ΠΣΕ-ΠΕΟ και των άλλων λαϊκών οργανώσεων με τη δικαιολογία ότι υπάρχει η υποψία για παράβαση του άρθρου 29 του διατάγματος για την άμυνα. Από τις έρευνες κατασχέθηκαν μεγάλες ποσότητες συντεχνιακών εγγράφων που χρησιμοποιήθηκαν για τεκμηρίωση της κατηγορίας.
Μετά τις έρευνες, η αποικιακή κυβέρνηση διατυπώνει στις 13 Ιουλίου κατηγορίες εναντίον της ΠΣΕ για συνομωσία ανατροπής του καθεστώτος, δημοσιεύει σειρά στασιαστικών εγγράφων όπως ισχυρίζεται και απαγγέλλει κατηγορίες εναντίον των 18 στελεχών της ΠΣΕ, πριν ακόμα τους παρουσιάσει στο δικαστήριο. Πρόκειται για τους Αντρέα Ζιαρτίδη, Αντώνη Ψαθά, Στέλιο Ιακωβίδη, Γεώργιο Χριστοφόρου, Γεώργιο Χριστοδουλίδη, Γεώργιο Τεμπριωτή, Τάκη Φραγκοφίνο, Χρύσανθο Σαββίδη, Κυριάκο Ραγουζαίο, Αγαθάγγελο Εμμανουήλ, Σάββα Ιωάννου, Μιχαήλ Ξενοφώντος, Παή Φωτίου, Χαμπή Νικόλα, Γεώργιο Μηνά, Κλεάνθη Συλβέστρο, Νίκο Γεωργίου και Ανδρέα Τσιαπαρίλλα.
Τους απαγγέλλονται κατηγορίες ότι σε διάφορες ημερομηνίες μεταξύ της 1ης Οκτωβρίου 1944 και 11ης του Μάη 1945 στη Λευκωσία, συνωμότησαν με άλλα γνωστά πρόσωπα να διεγείρουν μίσος και δυσμένεια εναντίον της Κυβέρνησης της Κύπρου και να εξωθήσουν τους κατοίκους του νησιού να προκαλέσουν αλλαγή του καθεστώτος της αποικίας με παράνομα μέσα.
Η κατηγορία περιλάμβανε επίσης ότι ήταν μέλη της ΠΣΕ, που είναι παράνομος σύνδεσμος, μη οργανωμένος σαν νομικό πρόσωπο και με την προπαγάνδα του ενθαρρύνει την ανατροπή του συντάγματος της Κύπρου με επανάσταση και ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης με τη βία.
Μετά τις επιθέσεις εναντίον του συνδικαλιστικού κινήματος από την αποικιοκρατία και τη σύλληψη των μελών της ΠΣΕ, είχε συσταθεί υπηρεσιακή Παγκύπρια Συντεχνιακή Επιτροπή με Γενικό Γραμματέα τον Μιχάλη Μοντάνιο. Ανάμεσα στα άμεσα καθήκοντα της υπηρεσιακής ΠΣΕ, ήταν η διεξαγωγή παγκύπριου εράνου για τα έξοδα της δίκης από όλους τους εργαζόμενους της Κύπρου να προσφέρουν το υστέρημα τους.
Η καταδίκη των 18 της ΠΣΕ προκάλεσε παγκόσμιο κύμα διαμαρτυριών με την οργή του κυπριακού λαού ενάντια στην αποικιακή κυβέρνηση να γίνεται ακόμα πιο έντονη και η συμπαράσταση προς τους 18 φυλακισμένους συντεχνιακούς να μετατρέπεται σε παλλαϊκές κινητοποιήσεις που συγκλόνιζαν το νησί μας με τον όγκο του κόσμου που έπαιρνε μέρος. Χάριν σε όλες αυτές τις εσωτερικές και διεθνείς κινητοποιήσεις, ο κυβερνήτης αποφάσισε να απονέμει χάρη στους 18 συντεχνιακούς που φυλακίσθηκαν και να εκτίσουν ποινή δώδεκα μηνών.
Η Δίκη της ΠΣΕ θα μείνει για πάντα στην ιστορία του συντεχνιακού κινήματος και στην ιστορία του κυπριακού λαού. Είναι αγώνας των εργαζομένων για τη δημοκρατία, για την απαλλαγή της Κύπρου από τον αποικιακό ζυγό, για τις καλύτερες μέρες που θα έρχονταν!
Το συνδικαλιστικό κίνημα βγήκε νικητής από τις διώξεις του 1945-46 και σε σύντομο χρονικό διάστημα συστάθηκε η ΠΕΟ- Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία που την ενότητα στη δράση και την ορθή πολιτική αιτημάτων της που την ακολουθεί όλα αυτά τα χρόνια, πέτυχε με τους εργαζόμενους της Κύπρου μια σειρά σημαντικών εργατικών κατακτήσεων. Η εργατική ενότητα και η οργάνωση στους χώρους δουλειάς, αποτελούν κύρια συνθήματα της ΠΣΕ-ΠΕΟ από τη δεκαετία του 1940 και μέχρι σήμερα δέχεται κάθε τίμιο και δημοκρατικό εργάτη στους κόλπους της.
Περισσότερα για την ιστορία του εργατικού κινήματος μπορείτε να δείτε και να ακούσετε στο ψηφιακό οδηγό του Ιστορικού Εργατικού Μουσείου http://peoguide.peo.org.cy/
