Κάλυψη γονικής άδειας με επίδομα

Ψηφίστηκε στις 2/12/2022 ο νόμος Περί Αδειών (Πατρότητας, Γονικής, Φροντίδας, Ανωτέρας Βίας) και ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής.  Ο νόμος αυτός καταργεί τους υφιστάμενους σχετικούς Νόμους Περί Γονικής Άδειας και Ανωτέρας Βίας και Περί Άδειας Πατρότητας αφού έχουν ενσωματωθεί στον νέο νόμο. Ταυτόχρονα έχουν τροποποιηθεί πέντε άλλες εργατικές νομοθεσίες για σκοπούς εφαρμογής προνοιών του Νόμου.

Η ψήφιση του Νόμου αυτού προέκυψε από την υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως κράτος μέλος της Ε.Ε., να εναρμονιστεί με την Οδηγία 2019/1158 από τον Αύγουστο του 2022.

Σε δηλώσεις της η Γραμματέας του Κεντρικού Γραφείου Γυναικών Εργατοϋπαλλήλων Μαρίνα Κούκου επεσήμανε πως «έστω καθυστερημένα η κυβέρνηση, μέσα από την υποχρέωσή της για εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, προχώρησε στην κάλυψη της Γονικής Άδειας με επίδομα στο ύψος του 72% του μισθού, από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, για 6 βδομάδες από 1/8/2022, με αύξηση στις 8 εβδομάδες από 1/8/2024, νοουμένου ότι οι δικαιούχοι και δικαιούχες τηρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις  του εν λόγω Ταμείου».

Το Γραφείο Γυναικών της ΠΕΟ εκτιμά ως θετική αυτή την εξέλιξη, ιδιαίτερα την κάλυψη της γονικής άδειας με επίδομα, έστω για 8 βδομάδες από τις 18 που δικαιούνται οι εργαζόμενοι γονείς με παιδιά μέχρι 8 ετών και  στην περίπτωση υιοθεσίας με παιδιά 12 ετών ενώ για ανάπηρα παιδιά ηλικίας μέχρι 18 ετών. «Αποτελεί ένα  αίτημα που το διεκδικούσαμε από την πρώτη μέρα εισαγωγής του εναρμονιστικού Νόμου  Περί Γονικής Άδειας, το 2003. Ο πολύ χαμηλός αριθμός εργαζομένων γονέων που έκανε χρήση αυτού του δικαιώματος στα 19 αυτά χρόνια από την ψήφιση του,  αποδείκνυε την αναγκαιότητα ρύθμισης ούτως ώστε το κράτος να καλύπτει  με επίδομα αυτή την άδεια. Ως ΠΕΟ θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε κάλυψη με επίδομα ολόκληρη την περίοδο των 18 εβδομάδων Γονικής Άδειας αλλά και των 5 ημερών Άδειας Φροντίδας και των 7 ημερών Άδειας Ανωτέρας Βίας για να καταστούν αυτά τα δικαιώματα στην πράξη εφαρμόσιμα και να εξυπηρετούν τον σκοπό που ψηφίστηκαν που δεν είναι άλλος από την στήριξη των εργαζομένων γονιών να ασκούν τον γονεϊκό τους ρόλο και την προστασία τους από απολύσεις, δυσμενή διάκριση και άλλες επιπτώσεις στην εργασία τους».

Η Μαρίνα Κούκου ανέφερε πως το Γραφείο Γυναικών θα παρακολουθεί στενά την εφαρμογή των Νόμων αυτών, θα συμβάλει στην ενημέρωση των εργαζομένων και θα αγωνίζεται για την συνεχή βελτίωση τους και την περίληψη και των Αυτοτελώς Εργαζόμενων στο δικαίωμα αυτό.

Οι κύριες πρόνοιες που περιλαμβάνονται στον Νόμο

1. Άδεια Πατρότητας
2. Κάθε εργαζόμενος πατέρας δικαιούται άδεια πατρότητας δυο συνεχόμενων βδομάδων και μπορεί να  την λάβει την περίοδο από τη γέννηση του παιδιού μέχρι και δυο βδομάδες μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας.
3. Τη λαμβάνει όταν αποκτήσει τέκνο με φυσική μητέρα, είτε με παρένθετη μητέρα, είτε μέσω υιοθεσίας τέκνου ηλικίας μέχρι 12 ετών.
4. Στην περίπτωση που η μητέρα αποβιώσει πριν ή κατά τη διάρκεια του τοκετού ή και κατά τη διάρκεια της άδειας μητρότητας το δικαίωμα σε άδεια πατρότητας αυξάνεται με τις υπόλοιπες βδομάδες άδειας μητρότητας που θα δικαιούτο η μητέρα αν δεν είχε αποβιώσει.
5. Άδεια πατρότητας δικαιούται ο πατέρας και στην περίπτωση τοκετού που καταλήγει στη γέννηση νεκρού τέκνου.
6. Η άδεια πατρότητας καλύπτεται με επίδομα από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων νοουμένου ότι ο εργαζόμενος τηρεί τους όρους και τις προϋποθέσεις.  Το ύψος του επιδόματος είναι 72% όπως και το επίδομα της μητρότητας.
7. Ο πατέρας οφείλει να δώσει προειδοποίηση στον εργοδότη του 2 βδομάδες πριν την έναρξη της άδειας πατρότητας.  Σε περίπτωση πρόωρου τοκετού ενημερώνει άμεσα τον εργοδότη και όχι αργότερα από την ολοκλήρωση του τοκετού.

• Γονική άδεια
• Εργαζόμενος γονέας που έχει κλείσει 6 μήνες συνεχούς υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη δικαιούται γονική άδεια 18 εβδομάδες για κάθε τέκνο κάτω των 8 ετών ή υιοθετημένο τέκνο κάτω των 12 ετών ή τέκνο με αναπηρία κάτω των 18 ετών.  Στην περίπτωση χήρου / χήρας γονέα η γονική άδεια επεκτείνεται σε 23 βδομάδες.
• Ελάχιστη γονική άδεια 1 μέρα μέγιστη 5 εβδομάδες ανά έτος.
• Από τις 18 βδομάδες ή τις 23 βδομάδες (στη περίπτωση μονογονιού) παίρνουν για τις 8 εβδομάδες, επίδομα ύψους 72% από το ΤΚΑ νοουμένου ότι τηρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις  και μπορούν να τις λάβουν ως εξής:
  • Μέχρι 31/12/2023 – 3 βδομάδες,  με επίδομα,  ετησίως
  • 1/1/2024-31/12/2024 – 4 βδομάδες,  με επίδομα, ετησίως
  • 1/1/2025 – 5 βδομάδες με επίδομα ετησίως.

Το επίδομα γονικής άδειας δεν καλύπτει τους αυτοτελώς εργαζόμενους.  Το Υπουργείο Εργασίας δεσμεύτηκε να επιλύσει το ζήτημα μέχρι το 1^ο εξάμηνο του 2023.

• Άδεια Φροντίδας
• Εργαζόμενοι δικαιούνται 5 μέρες άδεια φροντίδας χωρίς αποδοχές τον χρόνο,  απλήρωτη,  εφόσον τεκμηριωθεί η ανάγκη και ειδοποιήσει έγκαιρα τον εργοδότη,  προσκομίζοντας ιατρικό πιστοποιητικό.
• Άδεια φροντίδας σημαίνει άδεια από τον εργοδότη για τον εργαζόμενο ώστε να παρέχει προσωπική φροντίδα ή υποστήριξη σε συγγενή ή πρόσωπο που κατοικεί στο ίδιο νοικοκυριό με τον εργαζόμενο και το οποίο έχει ανάγκη σημαντικής φροντίδας ή υποστήριξης για σοβαρό ιατρικό λόγο.

• Άδεια Ανωτέρας Βίας

Εργαζόμενοι δικαιούνται 7 μέρες άδεια ανωτέρας βίας, χωρίς αποδοχές, για λόγους που συνδέονται με επείγον οικογενειακούς λόγους οι οποίοι αφορούν ασθένεια ή ατύχημα που καθιστούν απαραίτητη την άμεση φροντίδα προσώπου από τον εργαζόμενο.

Τόσο η άδεια φροντίδας όσο και η άδεια για λόγου ανωτέρας βίας θα είναι εξομοιούμενη ασφάλιση στο ΤΚΑ, δηλαδή  ο δικαιούχος/α θα συμπληρώνει ειδικό έντυπο και θα πιστώνονται οι εισφορές του/της.

• Ευέλικτες ρυθμίσεις

Ο νόμος αυτός δίνει τη δυνατότητα για ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας δηλαδή οι εργαζόμενοι που έχουν παιδιά μέχρι 8 ετών έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόζουν τη μορφή απασχόλησης τους, μεταξύ άλλων με τη χρήση τηλεργασίας, ευέλικτου ωραρίου, ή με την εφαρμογή μειωμένου ωραρίου εργασίας.

Έχουν επίσης το δικαίωμα να ζητήσουν να επιστρέψουν στην αρχική μορφή απασχόλησης τους πριν από τη λήξη της συμφωνηθείσας περιόδου για την οποία έγιναν ευέλικτες ρυθμίσεις.

Τροποποιήσεις σε εργατικούς Νόμους

Όπως προαναφέρθηκε, για τον σκοπό του Νόμου έχουν τύχει τροποποιήσεις οι ακόλουθοι πέντε εργατικοί Νόμοι:

Α) Ο Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων για να καλύπτει με επίδομα τη γονική άδεια αλλά και να ορίζει ως εξομοιούμενη ασφάλιση την άδεια φροντίδας και την άδεια για λόγους ανωτέρας βίας.

Β)Ο Περί Ετήσιων Αδειών μετ’ απολαβών για να λογίζεται ως εργάσιμος χρόνος για τον υπολογισμό της ετήσιας άδειας όταν οι εργαζόμενοι θα βρίσκονται με άδεια πατρότητας, γονική άδεια, με άδεια φροντίδας και άδεια για λόγους ανωτέρας βίας.

Γ) Ο Περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόλησης και στην Επαγγελματική Εκπαίδευση για να παρέχει προστασία από δυσμενή μεταχείριση ή επιπτώσεις στην εργασία τους σε εργαζόμενους που κάνουν χρήση των δικαιωμάτων τους που τους παρέχει ο εν λόγω νόμος και να παρέχει ανεξάρτητη συνδρομή στους εργαζόμενους  σε περίπτωση παραβίασης προνοιών του Νόμου από τους εργοδότες.

Δ) Ο Περί Τερματισμού Απασχόλησης για να λογίζονται οι άδεια πατρότητας, γονική άδεια, άδεια φροντίδας και άδεια ανωτέρας βίας ως περίοδος απασχόλησης για σκοπούς εφαρμογής του εν λόγω νόμου.

Ε) Ο Περί της Σύστασης Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για να περιλάβει στην αρμοδιότητα του και τον εν λόγω νόμο.