Της Σωτηρούλλας Χαραλάμπους*
Το γεγονός ότι στο τραπέζι του τριμερούς κοινωνικού διαλόγου ξεκίνησε η συζήτηση για εισαγωγή κατώτατου μισθού είναι μια σημαντική εξέλιξη για τους εργαζόμενους. Εξέλιξη που ήρθε ως αποτέλεσμα της έντονης πολιτικής και κοινωνικής πίεσης που ασκήθηκε στην κυβέρνηση για λήψη μέτρων που να επαναρρυθμίζουν την αγορά εργασίας και να σμικρύνουν τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες οι οποίες διευρύνθηκαν δραματικά ως αποτέλεσμα των πολιτικών που ακολουθήθηκαν τα τελευταία χρόνια.
Με βάση τα στοιχεία που περιέχονται στην Έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας Κύπρου για την Οικονομία και την Απασχόληση οι μισθωτοί καρπώνονται σήμερα, εισοδηματικό μερίδιο μικρότερο από την προ 2013 περίοδο κατά περίπου 9,5 εκατοστιαίες μονάδες. Παρά τους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας από το 2015 μέχρι το 2019 και παρά τη μείωση της ανεργίας οι μισθοί είχαν μικρές μόνο αυξήσεις.
Αυτό συμβαίνει γιατί, παρά το ότι στις επιχειρήσεις και στους κλάδους όπου λειτουργούν συλλογικές συμβάσεις εργασίας, με τους αγώνες των εργαζομένων, σταδιακά επανέρχονται μισθοί και ωφελήματα που είχαν μειωθεί την περίοδο της κρίσης, η απορρύθμιση της εργασίας που έχει επισυμβεί τα τελευταία χρόνια είναι πολύ βαθειά.
Αυτό οφείλεται σε δυο βασικά αίτια:
Πρώτο, ενώ συζητούνται και συμφωνούνται κλαδικές συλλογικές συμβάσεις οι οποίες καθορίζουν μεταξύ άλλων και κατώτατους μισθούς πρόσληψης, μεγάλος αριθμός εργοδοτών στους τομείς που καλύπτουν οι συμβάσεις δεν τις εφαρμόζουν, προσλαμβάνουν εργαζόμενους με προσωπικά συμβόλαια, με μισθούς χαμηλότερους από αυτούς που συμφωνούνται στο τραπέζι της συλλογικής διαπραγμάτευσης.
Δεύτερο έχει μεγαλώσει σημαντικά ως αποτέλεσμα του φόβου, της ανασφάλειας, των πιέσεων των εργοδοτών, της αλλαγής στο μοντέλο της οικονομίας, το κομμάτι των εργαζομένων που δεν έχουν ρυθμισμένους όρους απασχόλησης με συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
Είναι το κομμάτι των νεοεισερχόμενων στην εργασία, ηλικιακά νεαροί, γυναίκες με άτυπες μορφές απασχόλησης, μετανάστες, όλοι αυτοί που βιώνουν συνθήκες εργασιακού μεσαίωνα. Χαμηλοί μισθοί, χωρίς 13ο, καμία ρύθμιση για τη υπερωριακή απασχόληση, για εργασία στις αργίες, για το ωράριο εργασίας.
Στο έγγραφο διαβούλευσης, που δημοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούνιο του 2020, αναφορικά με την πιθανή ανάληψη δράσης από την Ε.Ε. για δίκαιους μίνιμουμ μισθούς, αναφέρεται ότι το ποσοστό των εργαζομένων της Κύπρου των οποίων οι κατώτατοι μισθοί δεν διαμορφώνονται μέσα από συλλογική διαπραγμάτευση ανέρχεται στο 55%. Στο ίδιο έγγραφο σημειώνεται ότι η Κύπρος είχε μια από τις μεγαλύτερες μειώσεις στο εύρος κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις.
Λογικά και δίκαια λοιπόν τίθεται από τους εργαζόμενους η ανάγκη για ρυθμίσεις που να κατοχυρώνουν ελάχιστα βασικά δικαιώματα για όλους.
Το ερώτημα είναι πως θα γίνει αυτό με τρόπο που θα ωφελήσει όλους τους εργαζόμενους και ταυτόχρονα θα ενισχύει και θα διευρύνει το εύρος των συλλογικών συμβάσεων.
Αυτοί οι δυο αλληλοσυμπληρώμενοι παράμετροι είναι και η βασική κατεύθυνση που δίνεται μέσα από την πρόταση οδηγία της Ε.Ε. για τον καθορισμό επαρκών και αξιοπρεπών μισθών.
Η ΠΕΟ έχει καθαρή θέση και προσανατολισμό. Χρειαζόμαστε θεσμοθετημένο μηχανισμό ο οποίος μέσα από τριμερή διαπραγμάτευση θα καταλήγει σε κατώτατο μισθό και άλλους βασικούς όρους απασχόλησης για όσους εργαζόμενους ο τομέας εργασίας τους δεν καλύπτεται από κλαδική ή επιχειρησιακή σύμβαση εργασίας.
Ταυτόχρονα χρειάζονται και ρυθμίσεις που να κατοχυρώνουν ότι εκεί και όπου υπάρχουν κλαδικές συλλογικές συμβάσεις κατώτατος μισθός είναι ο μισθός της σύμβασης.
Χωρίς αυτή τη διασφάλιση και διασύνδεση, ένας ισοπεδωτικός κατώτατος μισθός, απεξαρτημένος από τους συμφωνημένους κατώτατους μισθούς των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων, σταδιακά θα οδηγήσει σε υπόσκαψη των συλλογικών συμβάσεων.
Αυτό δεν είναι ένα υποθετικό σενάριο. Νομοθετείται αύριο κατώτατος μισθός σε Χ ύψος και η κλαδική συλλογική σύμβαση για τους εργαζόμενους στις οικοδομές προβλέπει κατώτατο μισθό Χ+. Αν δεν κατοχυρωθεί ότι κατώτατος μισθός για τους εργαζόμενους αυτού του τομέα είναι αυτός της σύμβασης, ποιος θα εμποδίσει έναν εργοδότη στην οικοδομική βιομηχανία να πληρώνει τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό περιβάλλοντας μάλιστα τον εαυτό του και με το τεκμήριο της ‘νομιμότητας’.
Η ΠΕΟ εδώ και χρόνια ξεκίνησε αγώνες με κύριο στόχο την επαναρρύθμιση της εργασίας, την αποκατάσταση μιας κοινωνικά αποδεκτής ισορροπίας. Σ’ αυτή την προσπάθεια είχαμε αποτελέσματα, πετύχαμε την κατοχύρωση ελάχιστων μισθών με διάταγμα στην ξενοδοχειακή βιομηχανία, την ψήφιση νόμου που διασφαλίζει ότι όλοι οι εργαζόμενοι στην οικοδομική βιομηχανία θα απολαμβάνουν βασικούς όρους απασχόλησης όπως είναι συμφωνημένοι στη συλλογική σύμβαση του κλάδου.
Η συζήτηση που ξεκίνησε είναι καθοριστική για την πορεία που θα πάρουν τα πράγματα για τον κόσμο της εργασίας σήμερα αλλά και αύριο.
Το κεντρικό ζητούμενο για μας είναι συνολική ρύθμιση, ρύθμιση που θα ενισχύει την συλλογική διαπραγμάτευση και τη συλλογική σύμβαση ως μηχανισμός διαμόρφωσης μισθών και βασικών όρων απασχόλησης.
Ναι σε ρύθμιση κατώτατου μισθού για όσους δεν καλύπτονται από συμβάσεις με παράλληλη ρύθμιση ότι εκεί και όπου υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις ο κατώτατος μισθός δεν μπορεί να είναι άλλος από τον μισθό της σύμβασης.
Αυτά είναι ζητήματα πάνω στα οποία το επόμενο διάστημα θα αναμετρηθούμε όλοι.
Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέας ΠΕΟ
