«ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΩΣ ΦΟΡΕΙΣ ΑΛΛΑΓΗΣ»

586

«…Ο φίλος Λώρης Νεοκλέους με το βιβλίο του μας ανάγκασε να φέρουμε ξανά στις μνήμες μας την μεγάλη αλλαγή που έφερε στην Κύπρο η Κοινωνική Ασφάλιση. Μας θύμισε  τι σήμαινε για τους ρακένδυτους και τους ζητιάνους,  τους σακάτηδες της δεκαετίας του 30 και του 40 οι κοινωνικές ασφαλίσεις…», ανέφερε μεταξύ άλλων στο χαιρετισμό της η ΓΓ της ΠΕΟ Σωτηρούλα Χαραλάμπους στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του Δρ. Γρηγόρη Νεοκλέους με τίτλο «Κοινωνικά Κινήματα ως φορείς αλλαγής» που διοργανώθηκε από την ΠΕΟ την περασμένη Δευτέρα στην Λευκωσία.

Το 1987 με την ευκαιρία που έκλεισαν 30 χρόνια από την εισαγωγή του πρώτου σχεδίου κοινωνικών ασφαλίσεων η ΠΕΟ προχώρησε σε μια  έκδοση με τίτλο «Η ΠΕΟ άλλαξε τη ζωή μας» όπου καταγράφονται όλες οι προσπάθειες και οι αγώνες της ΠΕΟ από τα πρώτα βήματα του οργανωμένου συνδικαλιστικού κινήματος μέχρι και την εισαγωγή του αναλογικού συστήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων το 1980, είπε η Σ. Χαραλάμπους προσθέτοντας ότι για αρκετούς, η φράση που χρησιμοποιήθηκε στον τίτλο του βιβλίου η οποία προήλθε από αφηγήσεις εργατών που έζησαν την περίοδο πριν και μετά την απόκτηση Σχεδίου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, «Η ΠΕΟ άλλαξε την ζωή μας», θεωρήθηκε υπερβολή, μονόπλευρη, αλαζονική ακόμα και ανιστόρητη.

«Το βιβλίο του Δρ. Λώρη Νεοκλέους που έχουμε την τιμή ως ΠΕΟ να παρουσιάζουμε αποτελεί μια επιστημονική τεκμηριωμένη καταγραφή των γεγονότων που οδήγησαν να αποκτήσει η Κύπρος Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων που όπως ο ίδιος ο συγγραφέας καταλήγει: «Οι κοινωνικές Ασφαλίσεις στην Κύπρο ήταν αποτέλεσμα συνεχών και επίμονων εκστρατειών από κοινωνικά κινήματα και όχι δώρο από κάποια μορφή εξουσίας», σημείωσε η Σ. Χαραλάμπους διευκρινίζοντας ότι αυτό το πολύ σημαντικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο συγγραφέας έρχεται από την μια να τεκμηριώσει ότι είναι ιστορική αλήθεια η καθοριστική συμβολή της ΠΕΟ στο να αποκτήσουν  ασφάλεια και αξιοπρέπεια μέσα από ένα καθολικό σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλισεων οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι και επιπρόσθετα τεκμηριώνει μια άλλη ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα.

Η γένεση του κράτους πρόνοιας στη Κύπρο με τα πρώτα εμβρυώδη στοιχεία επί αγγλοκρατίας, το Δημόσιο Βοήθημα και το Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων δεν ήταν αποτέλεσμα πολιτικής βούλησης και αντίληψης της αποικιοκρατίας, ούτε φιλευσπλαχνία των εργοδοτών, εξήγησε η ΓΓ της ΠΕΟ. «Το αντίθετο, τα αιτήματα των εργαζομένων για καθολικό σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων και για σχέδιο υγείας συνάντησαν την ίδια αντίδραση και αντίσταση τόσο της αγγλικής αποικιοκρατικής κυβέρνησης, της εκκλησίας, της τοπικής οικονομικής και πολιτικής ελίτ και των εργοδοτών που όπως χαρακτηριστικά γράφει στο βιβλίο αντιτάχθηκαν σε κάθε αλλαγή των συνθηκών εργασίας», σημείωσε η ΓΓ της ΠΕΟ.

Η Σ. Χαραλάμπους υπογράμμισε παράλληλα ότι για την ΠΕΟ από μόνο του το γεγονός ότι ένας ακαδημαϊκός – μελετητής με πλήρη προσήλωση στην αντικειμενική διερεύνηση και τεκμηρίωση καταλήγει σε αυτά τα σημαντικά συμπεράσματα «είναι αρκετός λόγος για να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας γιατί ο φίλος Λώρης αφιέρωσε πολύ κόπο και χρόνο για να ενδιατρίψει και να μελετήσει αυτό το ζήτημα και να καταλήξει στα συμπεράσματα που παραθέτει στο τέλος του βιβλίου. Είναι δε εμφανώς διακριτά μέσα από τις γραμμές του βιβλίου ο σεβασμός και το δέος που αισθάνεται για τους φορείς αυτής της μεγάλης κατάκτησης, τους πρωτοπόρους εργάτες συνδικαλιστές της ΠΕΟ.»

Ο φίλος Λώρης Νεοκλέους με το βιβλίο του μας ανάγκασε να φέρουμε ξανά στις μνήμες μας την μεγάλη αλλαγή που έφερε στην Κύπρο η Κοινωνική Ασφάλιση, σημείωσε προσθέτοντας ότι μας θύμισε  τι σήμαινε για τους ρακένδυτους και τους ζητιάνους,  τους σακάτηδες της δεκαετίας του 30 και του 40 οι κοινωνικές ασφαλίσεις.  «Μαζί όμως με την αναμόχλευση της μνήμης το βιβλίο του μας εναποθέτει και το ιστορικό χρέος αυτή την κατάκτηση να την κρατήσουμε και να την πάρουμε παρά πέρα. «

Γιατί αυτό που διαπιστώνει στο βιβλίο του ότι «ο βασικός μοχλός πολιτικής ήταν η συλλογική δράση με την μορφή ταξικής κινητοποίησης της εργατικής τάξης που έθεσε τα θεμέλια για την ίδρυση του κράτους πρόνοιας στην Κύπρο» είναι μια παρακαταθήκη που μας επιβάλλει να συνεχίσουμε στα βήματα των πρωτοπόρων. 

Πρέπει να βρεθούν λύσεις κοινωνικά ευαίσθητες για το Σ.Κ.Α.

Αξιοποιώντας την παρουσίαση του βιβλίου, αναφέρθηκε στις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, ιδιαίτερα, όπως είπε, λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι από τα ζητήματα που έχει συμφωνηθεί να είναι στο τραπέζι του κοινωνικού διαλόγου.

Βέβαια είναι λάθος, πρόσθεσε, η αναφορά του ΠτΔ στην δημοσιογραφική διάσκεψη που πραγματοποίησε για να παρουσιάσει τα επιτεύγματα του στο κοινωνικό κράτος ότι οι διαβουλεύσεις για την μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού είναι σε τελικό στάδιο.  «Αυτοί που τον πληροφόρησαν είτε τον παραπλάνησαν είτε διαβουλεύονται με άλλους και όχι στο επίπεδο του Ε.Σ.Σ.», τόνισε η ΓΓ της ΠΕΟ διευκρινίζοντας ότι η συζήτηση δεν έχει αρχίσει και βεβαίως επιβάλλεται να ξεκινήσει με πρώτη προτεραιότητα την ανατροπή του ισοπεδωτικού πέναλτι του 12% σε όσους συνταξιοδοτούνται στα 63. 

Η ΠΕΟ, σημείωσε, θεωρεί ότι μπορούν να βρεθούν λύσεις κοινωνικά ευαίσθητες και βιώσιμες στο θέμα αυτό που να λαμβάνουν υπόψη τα χρόνια συνεισφοράς στο σύστημα και τις συνθήκες εργασίας. 

«Προτεραιότητα μας είναι ταυτόχρονα και ο συνολικός προοδευτικός εκσυγχρονισμός του Σ.Κ.Α. έτσι που διατηρώντας και ενισχύοντας τον δημόσιο κοινωνικό του χαρακτήρα να παραμείνει ο βασικός πυλώνας παροχής επαρκούς εισοδήματος στα άτομα που συνταξιοδοτούνται. Μετά από 42 χρόνια που εφαρμόστηκε το αναλογικό σύστημα και έχοντας υπόψη τις αλλαγές που έγιναν στην κοινωνία και την εργασία είναι ανάγκη να βελτιωθεί η ανταποδοτικότητα και η περίοδος παροχής επιδομάτων και παροχών και να απαλειφθούν αναχρονιστικές πρόνοιες που υπάρχουν σήμερα στο Νόμο.», τόνισε μεταξύ άλλων η ΓΓ της ΠΕΟ.

Υπάρχουν πολλά ζητήματα τα οποία η ΠΕΟ θα θέσει στο τραπέζι στη συζήτηση για εκσυγχρονισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος και προς την κατεύθυνση αυτή επεξεργαζόμαστε συγκεκριμένες θέσεις, ανέφερε.

Περίληψη του βιβλίου

Σκοπός του βιβλίου είναι να παρουσιάσει και να αναλύσει τις κοινωνικές συνθήκες στην Κύπρο από τα τέλη της οθωμανικής περιόδου μέχρι και το 1980, εποχή κατά την οποία επιτεύχθηκαν οι βασικές διεκδικήσεις για βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων του νησιού μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 2010, κατά την οποία επιτεύχθηκαν οι βασικές διεκδικήσεις για βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων του νησιού.

Συνεπώς, η ιστορική αναδρομή του βιβλίου ξεκινάει μετά από τα τριακόσια χρόνια οθωμανικής κυριαρχίας στο νησί, τα οποία αντικαταστάθηκαν από την αγγλική αποικιοκρατία και διακυβέρνηση του τόπου. Η ανάλυση των κοινωνικών συνθηκών στην Κύπρο ολοκληρώνεται με την εισαγωγή του αναλογικού συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων το οποίο διασφάλισε σε τεράστιο βαθμό την αξιοπρεπή διαβίωση των συνταξιούχων του νησιού.

Το βιβλίο εστιάζει, αρχικά, στις προσπάθειες των απλών ανθρώπων και στη συνέχεια του οργανωμένου λαϊκού εργατικού κινήματος το οποίο μέσα από ριζοσπαστικές προσεγγίσεις κατάφερε να πάει κόντρα στο κατεστημένο, τόσο το ντόπιο όσο και το αποικιοκρατικό, κερδίζοντας άνισες μάχες.

Με την εμφάνισή του, το εργατικό κίνημα στην Κύπρο, από τους πρώτους οργανωτικούς πυρήνες μέχρι και τη δημιουργία της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας, αποτέλεσε την πρωτοπόρο μαζική λαϊκή απαίτηση για βελτίωση των  κοινωνικών συνθηκών στην Κύπρο, τόσο στο επίπεδο της εργασίας όσο και στην καθημερινή διαβίωση. Ως βασικοί πρωταγωνιστές, από τη μια το εργατικό κίνημα με τους διαχρονικούς του αγώνες και από την άλλη οι Βρετανοί αποικιοκράτες μαζί με το ντόπιο πολιτικό-οικονομικό-θρησκευτικό κατεστημένο και την αρνητική του αντίδραση στις απαιτήσεις των εργαζομένων, θεωρούνται ως οι κυριότεροι συντελεστές στην ιστορία της εισαγωγής των κοινωνικών ασφαλίσεων στην Κύπρο.

Για να μπορέσει ο αναγνώστης να κατανοήσει τη σημασία του συστήματος των κοινωνικών ασφαλίσεων τότε, τώρα και στο μέλλον, είναι σημαντικό να αναδειχθούν οι κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες ζούσε ο πληθυσμός του νησιού τα χρόνια πριν από την εισαγωγή του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων. Προς αυτό το σκοπό, το βιβλίο είναι χωρισμένο σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους με την κάθε μια από αυτές να έχει τη δική της σημασία στους αγώνες του εργατικού κινήματος, από τα πρώιμα στάδια μέχρι και την εδραίωσή του στην κυπριακή κοινωνία.

Επιπρόσθετα, η έρευνα πίσω από το σύγγραμμα καταρρίπτει τον μύθο για την πατρότητα του συστήματος των κοινωνικών ασφαλίσεων στην Κύπρο, το οποίο δεν ήταν καθόλου δημιούργημα του κράτους ή του όποιου πολιτικού, αλλά το αποτέλεσμα της διαχρονικής και συστηματικής εκστρατείας από τους απλούς και σκληρά εργαζόμενους Κύπριους. οι οποίοι, ενώ είχαν να αντιμετωπίσουν το σκληρό πρόσωπο της αποικιοκρατίας και του ντόπιου κεφαλαίου και κατεστημένου, πέτυχαν, κάτω από τις τότε δύσκολες συνθήκες, το ακατόρθωτο.