«…Μόνο θυμηθείτε το αν η ελευθερία δε βαδίσει στα χνάρια του αίματος μας, εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γεια σας…»
Γ. Ρίτσος – Σκοπευτήριο Καισαριανής
Η πρώτη Πρωτομαγιά στην Ελλάδα γιορτάστηκε το 1893, με πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Σταύρου Καλλέργη. Αν και το ελληνικό εργατικό κίνημα ήταν σε πρώιμη περίοδο και η διάδοση του μαρξισμού περιορισμένη, ο γιορτασμός της Πρωτομαγιάς ήταν μαζικός και επιτυχής και παρά τη σύλληψη και καταδίκη του Καλλέργη πρωτομαγιάτικες εκδηλώσεις διοργανώθηκαν και το 1894. Παρόλη την επιτυχία του πρώτου εορτασμού και μετά το 1894 για αρκετό χρονικό διάστημα δεν υπήρξαν γιορτασμοί της Εργατικής Πρωτομαγιάς με συγκεντρώσεις. Τα πολιτικά γεγονότα και ιδιαίτερα το γεγονός ότι η χώρα περνούσε κοινωνικοπολιτική κρίση που τελικά θα οδηγούσε στην εγκαθίδρυση της μεταξικής δικτατορίας σε συνδυασμό με την καθυστέρηση του εργατικού κινήματος, που έμεινε πολύ πίσω από το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα δικαιολογούν το γεγονός αυτό.
Το 1935 παρουσιάζεται όμως μια σοβαρή ανάπτυξη του απεργιακού κινήματος που συνοδεύεται από παλλαϊκά συλλαλητήρια με συμμετοχή 200.000 απεργών εργατών. Χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτών των αγώνων, που αγκάλιασαν όλα σχεδόν τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, είναι η αποφασιστικότητα και το πείσμα των εργαζόμενων μαζών, που έφταναν ακόμη και σε ανοιχτή σύγκρουση με τους εργοδότες και την αστυνομία.
Ο Μάης του 1936…
12.000 καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης-το 70% γυναίκες κατεβαίνουν σε απεργία ύστερα από απόφαση του συνδικαλιστικού τους φορέα με κυριότερο αίτημα την αύξηση των ημερομισθίων τους. Πολύ γρήγορα η απεργία επεκτείνεται και στην υπόλοιπη Ελλάδα όπου κατεβαίνουν σε συμπαράσταση οι κλωστοϋφαντουργοί, οι χαρτεργάτες, οι τσαγκάρηδες και οι λαστιχάδες. Επίσης οι πιο μαζικές Ομοσπονδίες του Ηλεκτρισμού, Δέρματος, Οικοδόμων, Επισιτισμού, Ιματισμού, Κουρέων, Αρτεργατών, Φυματικών, το Ενωτικό Εργατικό Κέντρο Αθήνας, με τηλεγραφήματα τους πρός τη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας τονίζουν ότι αν δεν λυθούν τα δίκαια αιτήματα των καπνεργατών, των τσαγκαράδων και υφαντουργών και σε περίπτωση που εφαρμοστούν τα τρομοκρατικά μέτρα που εξαγγέλθηκαν, η εργατιά όλης της χώρας θα κατέβει σε πανελλαδική απεργία. Στις 8 Μαϊου, λίγο πριν το μεσημέρι, 7000 απεργοί της Θεσσαλονίκης κατευθύνθηκαν πρός τη Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος, για να απαιτήσουν την άμεση επίλυση των αιτημάτων τους. Δυνάμεις έφιππης και πεζής χωροφυλακής προσπάθησαν να τους σταματήσουν, χωρίς όμως να το πετύχουν. Τότε άρχισαν να πυροβολούν κατά του άοπλου πλήθους, που ύστερα από το πρώτο σοκ ανασύνταξε τις δυνάμεις του και άρχισε να στήνει οδοφράγματα. Την ίδια ώρα, άλλη διαδήλωση από 3000 περίπου εργάτες, που κατευθυνόταν επίσης προς το διοικητήριο, δέχθηκε και αυτή επίθεση από τους χωροφύλακες. Οι εργάτες κατάφεραν να σπάσουν τις ζώνες των χωροφυλάκων και να ενωθούν με τους συναδέλφους τους στα οδοφράγματα. Μέσα σε λίγη ώρα τα νέα είχαν φτάσει σε κάθε σημείο της πόλης και ο κόσμος κατέβαινε από τις συνοικίες πρός το κέντρο για να βοηθήσει τους αγωνιζόμενους εργάτες. Ο Διοικητής της φρουράς Θεσσαλονίκης έδωσε διαταγή στο στρατό να χτυπήσει τους διαδηλωτές αλλά οι φαντάροι δεν υπάκουσαν. Τρεισήμισι ώρες κράτησαν οι οδομαχίες και τελικά οι διαδηλωτές υποχώρησαν. Πολλοί εργάτες είχαν τραυματιστεί, αλλά η αγανάκτηση του λαού ήταν στο κατακόρυφο. Μαζί με τους εργάτες κατέβηκαν σε απεργία διαμαρτυρίας και οι επαγγελματίες, οι βιοτέχνες και οι φοιτητές. Έτσι οι χωροφύλακες από νωρίς το πρωί άρχισαν τις επιθέσεις εναντίον εργατικών συγκεντρώσεων. Η πρώτη σοβαρή σύγκρουση έγινε μεταξύ χωροφυλακής και απεργών αυτοκινητιστών στην οδό Εγνατίας. Οι χωροφύλακες χτύπησαν στο ψαχνό με αποτέλεσμα να πέσει ο πρώτος νεκρός απεργός: παντού ακούγονται αγχομαχητά των πληγωμένων και οι κατάρες του πλήθους ενάντια στους φονιάδες. Γίνεται διαδήλωση με τον νεκρό εργάτη πάνω σε μια πόρτα μπροστά προς το Διοικητήριο. Την ίδια ώρα οι καμπάνες σε όλες τις συνοικίες κτυπάνε συναγερμό, ο λαός ξεχύνεται στους δρόμους και κατηφορίζει προς το Κέντρο. Πορείες με υψωμένες τις γροθιές ενώνονται με τους απεργούς, ενώ κόκκινα λάβαρα βαμμένα από το αίμα των δολοφονημένων εργατών ανεμίζουν. Οι μαζικές δολοφονίες διαδηλωτών αντί να κάμψουν τη λαϊκή αντίσταση, τη θεριεύουν προκαλώντας νέα κύματα οργής και αγανάκτησης.
Η άγρια δολοφονική επίθεση εναντίον του λαού της Θεσσαλονίκης στηριζόμενη από τον δικτάτορα Μεταξά προκάλεσε έκρηξη απεργιακών κινητοποιήσεων σε ολόκληρη την Ελλάδα προκαλώντας την λήξη της απεργίας με συμβιβασμό που επιτεύχθηκε σε κεντρικό επίπεδο.Τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης σηματοδότησαν μια περίοδο στην πολιτική ζωή της χώρας όπου το κέντρο βάρους των εξελίξεων, μετατοπίστηκε από τα κέντρα συνομωσίας των αστικών κεφαλαιοκρατών και υποστηρικτών του Μεταξά στις οργανώσεις του λαού.
Πρωτομαγιά του 1944…
Ακόμα και σήμερα συγκλονίζει την Ελλάδα η θυσία των 200 κομμουνιστών που η δικτατορία του Μεταξά κρατούσε φυλακισμένους στην Ακροναυπλία και την Ανάφη και τους παρέδωσε στους Γερμανούς κατακτητές σε αντίποινα για το θάνατο ενός Γερμανού στρατηγού και των τριών συνοδών του. Στο δρόμο από το Χαϊδάρι για το Σκοπευτήριο της Καισιαριανής πέταγαν στους δρόμους πρόχειρα σημειώματα για τους δικούς τους, ζητώντας τους να συνεχίσουν τον αγώνα για τη λευτεριά της πατρίδας.
Δεν λύγισαν, δεν ζήτησαν να τους χαριστεί η ζωή. Στη πρώτη γραμμή και ο διερμηνέας Ναπολέων Σουκατζίδης που οι Γερμανοί θέλησαν να βγει από τον κατάλογο των μελλοθανάτων και να μπει άλλος στη θέση του και αυτός αρνήθηκε. Στημένοι μπροστά στο απόσπασμα, σήκωναν τη γροθιά,τραγούδαγαν, περιφρονούσαν τους εκτελεστές- ήταν αποσήμερο Δευτέρας 1ης Μαϊου του 1944 όταν οι ριπές των πολυβόλων τρύπησαν τα κορμιά των 200 παλλικαριών. Ηρωικές οι τελευταίες τους λέξεις που ζητωκραύγαζαν για τη λευτεριά και το ΕΑΜ.
1977 Κωνσταντινούπολη…
Την ειρηνική Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση των Τούρκων εργατών στην Κωνσταντινούπολη, που διοργανώθηκε από την Προοδευτική Συνδικαλιστική Οργάνωση « DISK», πνίγουν στο αίμα τα ακροδεξιά φασιστικά στοιχεία και τα αστυνομικά όργανα που πυροβολούν στο ψαχνό. Χάνουν τη ζωή τους 34 αγωνιστές εργάτες και τραυματίζονται άλλοι 100 είτε από τις σφαίρες που έριχναν οι ακροβολιστές είτε από ασφυξία. Τα αιματηρά επεισόδια, αποδόθηκαν στο παρακράτος αλλά δεν έχουν διαλευκανθεί ποτέ.
Μαρί-Κωνστάνς Κων/νου
