Νέες μορφές απασχόλησης με… παλιά μορφή εκμετάλλευσης

487

Οι διεκδικήσεις των εργαζομένων στην Πορτογαλία βρέθηκαν στο επίκεντρο το τελευταίο διάστημα σε μια χώρα με ιστορία στους εργατικούς αγώνες. Η ΓΓ του μεγαλύτερου συνδικάτου της Πορτογαλίας CGTP-IN, η Isabel Camarihna επισκέφθηκε την Κύπρο κατόπιν πρόσκλησης της ΠΕΟ. Η επίσκεψη, όπως είπε σε συνέντευξη της στο ΕΒ είναι αποτέλεσμα των στενών φιλικών σχέσεων που διατηρεί η CGTP-IN  με την ΠΕΟ και των κοινών στόχων και θέσεων σε ότι αφορά την  υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων σε αυτή την σύνθετη περίοδο. Η αντιπροσωπεία της CGTP-IN μετέφερε, όπως είπε, προς την ΠΕΟ  και στους Κύπριους εργαζόμενους την πλήρη αλληλεγγύη στους εργατικούς αγώνες  αλλά και τον τερματισμό της κατοχής και την επίλυση του προβλήματος που θα οδηγήσει στην  επανένωση της Κύπρου.

Είστε η πρώτη γυναίκα επικεφαλής της μεγαλύτερης Συνδικαλιστικής Οργάνωσης της Πορτογαλίας. Κάτι ανάλογο ισχύει και στην Κύπρο όπου η ΓΓ της ΠΕΟ Σωτηρούλα Χαραλάμπους έγινε πρόσφατα η πρώτη γυναίκα επικεφαλής συντεχνίας στην ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Κύπρο. Πόσο σημαντικό θεωρείτε αυτό το γεγονός;

Είναι μια ευτυχής συγκυρία και ένα σημαντικό βήμα το γεγονός ότι δύο γυναίκες ηγούνται των οργανώσεων μας. Αυτό δείχνει ότι οι  γυναίκες εργαζόμενες συμμετέχουν, αναλαμβάνουν ρόλους και οι  οργανώσεις μας εφαρμόζουν την ισότητα στην πράξη. Στην Πορτογαλία ένας αυξημένος αριθμός  εργαζόμενων  γυναικών  συμμετέχει  στο συνδικαλιστικό κίνημα,  αναλαμβάνει ρόλους στις κλαδικές συνδικαλιστικές οργανώσεις και   πολλές φορές ηγούνται των αγώνων ενάντια στις προκλήσεις και τις επιθέσεις σε βάρος των εργατικών δικαιωμάτων και ιδιαίτερα των δικαιωμάτων των εργαζομένων γυναικών.  Οι γυναίκες εργαζόμενες αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις σε ότι αφορά το ζήτημα της ισότητας και τις επιθέσεις σε βάρος των δικαιωμάτων των εργαζομένων όπου οι γυναίκες υφίστανται  χειρότερες συνέπειες από τις πολιτικές που εφαρμόζονται σε αρκετές χώρες και είναι πολύ σημαντικό ότι συμμετέχουν, κινητοποιούνται και αναλαμβάνουν ευθύνες.

Το συνδικάτο που εκπροσωπείται καταγγέλλει ότι η χώρα συνεχίζει να μαστίζεται από ανισότητες και αδικίες στην κατανομή του εθνικού πλούτου, με τους μισθούς να είναι στάσιμοι. Ποια είναι σήμερα η κατάσταση στην Πορτογαλία και ποιες είναι οι προτεραιότητες σας;

To Φεβρουάριο του 2020 λίγο πριν την πανδημία είχαμε το 14ο συνέδριο της οργάνωσης μας όπου είχαμε συζητήσει για την κατάσταση στην Πορτογαλία και την ανάγκη για αλλαγές στο μοντέλο και τις δεξιές πολιτικές  που είχαν  επιβληθεί στη χώρα για πολλά χρόνια, το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων με αποτέλεσμα την μείωση του Εθνικού Προϊόντος, τους χαμηλούς μισθούς την επισφάλεια στην εργασία, την απορρύθμιση του ωραρίου εργασίας , την μείωση των επενδύσεων στον δημόσιο τομέα, στον τομέα της  υγείας και της παιδείας την κοινωνική προστασία, την υποταγή στις πολιτικές της ΕΕ και των μεγάλων χωρών που τις επιβάλλουν στις μικρότερες χώρες όπως είναι η Πορτογαλία.  Χρειάζεται να αλλάξουμε αυτές τις πολιτικές. Με την πανδημία αυξήθηκαν οι ανισότητες και τα δικαιώματα των εργαζομένων δέχθηκαν επιθέσεις  και η κυβέρνηση δεν πήρε ικανοποιητικά μέτρα για να τους προστατεύσει. Το 2020 οι εργαζόμενοι είχαν μειώσεις  ύψους   30% στους  μισθούς  τους, όμως το 2021 με τις κινητοποιήσεις μας, με τους αγώνες μας και με τις ισορροπίες που επικρατούσαν στο κοινοβούλιο κατορθώσαμε να τους επαναφέρουμε στο 100%.  Από την άλλη η κυβέρνηση προώθησε μέτρα που έδιναν μεγάλη οικονομική ενίσχυση στις επιχειρήσεις, τα μέτρα δεν ήταν στοχευμένα και οι πιο μεγάλες επιχειρήσεις που πήραν περισσότερη οικονομική ενίσχυση σε βάρος των μικρομεσαίων εταιρειών αύξησαν τα κέρδη τους.

Τώρα με τον πόλεμο και τις συνέπειες από τις κυρώσεις η κατάσταση χειροτερεύει, οι αυξήσεις στις τιμές επιδεινώνουν τις συνθήκες διαβίωσης των εργαζομένων όπως συμβαίνει και στην Κύπρο αλλά η κυβέρνηση δεν παίρνει μέτρα για να προστατεύσει τους εργαζόμενους. Σε πολλές περιπτώσεις οι συνταξιούχοι και οι εργαζόμενοι βιώνουν συνθήκες μιζέριας εξαιτίας των χαμηλών μισθών και συντάξεων. Επομένως για την CGTP-IN  βασική προτεραιότητα αυτή την στιγμή είναι η αύξηση όλων των μισθών και των συντάξεων όπως και οι αλλαγές στην εργατική  νομοθεσία  ώστε να προστατευθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και οι συλλογικές συμβάσεις και να διασφαλιστεί ότι οι μισθοί και συνθήκες εργασίας θα βελτιωθούν. Σήμερα κάποιες πρόνοιες στην εργατική νομοθεσία επιτρέπουν στους εργοδότες να μπλοκάρουν την διαδικασία των συλλογικών διαπραγματεύσεων και έτσι οι μισθοί έχουν παγώσει. Παρόλο που  τα τελευταία έξι χρόνια έχουμε αυξήσεις στον εθνικό κατώτατο μισθό, οι υπόλοιποι μισθοί δεν έχουν αυξηθεί, αντίθετα συμπιέζονται στα επίπεδα του κατώτατου μισθού.  Είναι μια τρομερή κατάσταση αφού οι μισθοί δεν ανταποκρίνονται στα καθήκοντα, στην εμπειρία στα προσόντα των εργαζομένων. Πέραν τούτου έχουμε το ζήτημα των ευέλικτων μορφών απασχόλησης ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους εργαζόμενους. Η εργατική νομοθεσία επιτρέπει την εφαρμογή της και ως οργάνωση διεκδικούμε αλλαγές. Ένας άλλος στόχος που έχουμε θέσει είναι ο καθορισμός των 35 ωρών εργασίας την βδομάδα για όλους τους εργαζόμενους. Σήμερα το 35ωρο  εφαρμόζεται για τους εργαζόμενους στον δημόσιο τομέα,  ενώ στον ιδιωτικό τομέα παρόλο που το ωράριο εργασίας καθορίζεται στις  40 ώρες,  με την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας οι εργαζόμενοι δουλεύουν περισσότερες ώρες και χωρίς καμιά αποζημίωση. Ταυτόχρονα διεκδικούμε αύξηση των επενδύσεων στον δημόσιο τομέα, στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας. Έχουμε ένα πολύ καλό εθνικό σχέδιο υγείας όμως οι περικοπές όλων αυτών των χρόνων σε επενδύσεις και προσωπικό δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργία του και εμείς διεκδικούμε την προστασία και ενδυνάμωση του. Το ίδιο ισχύει και τους τομείς της παιδείας και των κοινωνικών υπηρεσιών. Αυτές είναι λοιπόν βασικές μας προτεραιότητες σήμερα. Και βέβαια  στοχεύουμε στην ενδυνάμωση της οργάνωσης και της κινητοποίησης των εργαζομένων για να προωθήσουμε αυτές τις διεκδικήσεις και να βρούμε λύσεις στα προβλήματα των εργαζομένων. Θα συνεχίσουμε με αυτοπεποίθηση, να κινητοποιούμε τους εργαζόμενους στους δρόμους αφού αυτό κάναμε και στην περίοδο της πανδημίας και αυτός είναι ο τρόπος για να πετύχουμε τους στόχους μας.

Στην Πορτογαλία υπάρχει κατώτατος μισθός. Είναι αρκετός για αξιοπρεπή διαβίωση των εργαζομένων;

Ο κατώτατος μισθός έχει μια ιστορία στην Πορτογαλία. Στην περίοδο  της στρατιωτικής φασιστικής δικτατορίας  οι εργαζόμενοι ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας και μιζέριας. Με   την επικράτηση της επανάστασης  του 1974 και με την συμβολή της CGTP-IN ,  ένα από τα επιτεύγματα ήταν η καθιέρωση ενός εθνικού κατώτατου μισθού για όλους τους εργαζόμενους, για να διασφαλίσει όπως αναφέρει και στο Σύνταγμα της χώρας,  αξιοπρεπή διαβίωση για όλους. Αυτό δεν εμποδίζει την διεκδίκηση και την  διαπραγμάτευση ελάχιστων μισθών σε όλους τους τομείς. Σήμερα τα δεδομένα έχουν διαφοροποιηθεί και  ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι μέσα στο σύνολο των πέντε εκατομμυρίων που είναι το εργατικό δυναμικό της χώρας, αμείβονται με τον ελάχιστο μισθό. Είναι μεγάλος ο αριθμός και δεν το αποδεχόμαστε. Ένα από τα αιτήματα μας είναι οι αυξήσεις στους ελάχιστους μισθούς κατά οικονομικό τομέα ώστε να διασφαλίζεται αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο. Είναι και ένας από τους λόγους που δεν αποδεχόμαστε την οδηγία που έχει ετοιμάσει η ΕΕ για υποχρεωτική εφαρμογή του κατώτατου μισθού αφού κάθε χώρα θα πρέπει να αφεθεί να αποφασίζει μόνη της και με βάση τις συνθήκες και ιδιαιτερότητες  που επικρατούν. Θεωρούμε ότι οι πρόνοιες της οδηγίας δεν διασφαλίζουν τις συνθήκες για αξιοπρεπή διαβίωση των εργαζομένων.

Τον τελευταίο καιρό η Πορτογαλία αποτελεί σημείο αναφοράς για τον αγώνα του CGTPIN για τα δικαιώματα των εργαζομένων σε σχέση με τις νέες μορφές απασχόλησης όπως η τηλεργασία.

Νέες μορφές απασχόλησης αλλά παλιά μορφή εκμετάλλευσης. Και στην Πορτογαλία έχουμε αυτές τις πραγματικότητες σήμερα. Με την πανδημία πολλοί εργαζόμενοι οδηγήθηκαν στην τηλεργασία έτσι βασικός στόχος της  CGTP-IN ήταν η διασφάλιση των δικαιωμάτων τους. Διατηρούμε έντονες ανησυχίες για τις συνθήκες απασχόλησης των εργαζόμενων με τηλεργασία αφού πρώτα από όλα είναι απομονωμένοι στο σπίτι τους και στερούνται την δυνατότητα της συλλογικής δράσης, είναι υποχρεωμένοι σε πολλές περιπτώσεις να εργάζονται περισσότερες ώρες και να επωμίζονται τα έξοδα που κανονικά θα έπρεπε να αναλαμβάνουν οι επιχειρήσεις. Το 2021 κατατέθηκαν  μερικές προτάσεις στο κοινοβούλιο της Πορτογαλίας για να δοθούν λύσεις σε αυτά τα προβλήματα, όμως δεν διασφαλίζονται όλα τα δικαιώματα των εργαζομένων. Προσπαθούμε να οργανώσουμε τους εργαζόμενους με τηλεργασία παρόλο που αυτό είναι πολύ δύσκολο. Χρησιμοποιούμε την χρήση της τεχνολογίας και πραγματοποιούμε διαδικτυακές συναντήσεις με αυτούς τους εργαζόμενους όμως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις δυσκολίες που υπάρχουν. Θα συνεχίσουμε να τους υπερασπιζόμαστε και να θέτουμε διάφορα  αιτήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της νομοθεσίας   όπως πχ  οι τηλεργαζόμενοι να απασχολούνται με την θέληση τους με τηλεργασία,  να μπορούν  μια φορά τον μήνα ή  μια φορά την βδομάδα να πηγαίνουν στην εργασία τους, οι εργοδότες να τους αποζημιώνουν για τα έξοδα τους. Ακόμη θα πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους υπόλοιπους εργαζόμενους όπως είναι το δικαίωμα στην οργάνωση , στην εκπαίδευση και κατάρτιση, η  τήρηση του χρόνου εργασίας. Επίσης σημαντικό είναι να διασφαλίζεται η δυνατότητα να επικοινωνούμε μαζί τους ώστε να μπορούμε να τους οργανώσουμε και να επιβεβαιώνουμε ότι τηρούνται οι πρόνοιες της νομοθεσίας και τα δικαιώματα τους.    Αυτά θα  πρέπει να ισχύουν  και στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα γιατί σήμερα πολλοί εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα απασχολούνται με τηλεργασία.  

Ένα άλλο ζήτημα που αφορά την Πορτογαλία και δημοσιεύτηκε στο διεθνή Τύπο είναι η ρύθμιση των εργασιακών συνθηκών όσων εργάζονται στις πλατφόρμες ψηφιακής οικονομίας με επισφαλείς συνθήκες απασχόλησης. Αναγνωρίστηκαν τελικά τα εργασιακά δικαιώματα αυτής της ομάδας εργαζομένων;

Σε ότι αφορά τους εργαζόμενους στις ψηφιακές πλατφόρμες οι συνθήκες απασχόλησης είναι πολύ άσχημες, επικρατούν συνθήκες χάους και εκμετάλλευσης αυτών των εργαζομένων. Ως οργάνωση έχουμε θέσει αιτήματα με κύριο την αναγνώριση της σχέσης απασχόλησης αυτών των εργαζομένων με τις επιχειρήσεις. Αυτό είναι το βασικό ζητούμενο αφού σήμερα θεωρούνται αυτοεργοδοτούμενοι  και  στη βάση της πλήρους απασχόλησης  μπορούμε να διεκδικήσουμε την συνομολόγηση συλλογικών συμβάσεων και άλλων δικαιωμάτων που απορρέουν από την εργατική νομοθεσία όπως είναι η κοινωνική ασφάλιση, οι άδειες κλπ. Πριν δύο βδομάδες είχαμε στην πόλη του Πόρτο κάποιες κινητοποιήσεις για την οργάνωση αυτών των εργαζομένων όπου προβάλλαμε το αίτημα να θεωρούνται εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης και όχι αυτοεργοδοτούμενοι. Προσπαθούμε λοιπόν να τους οργανώσουμε και να τους εντάξουμε στο συνδικαλιστικό κίνημα παρόλο που όπως είπα και για τους εργαζόμενους με τηλεργασία υπάρχουν πολλές δυσκολίες.

Γενικά προσπαθούμε να βελτιώσουμε τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων  αφού αυτό θα βοηθήσει και στην ανάπτυξη της χώρας. Όταν οι εργαζόμενοι ζουν σε συνθήκες φτώχειας και με χαμηλούς μισθούς επηρεάζεται και η ανάπτυξη της χώρας. Πραγματοποιούμε κινητοποιήσεις, δίωρες και τρίωρες στάσεις εργασίας συγκεντρώσεις σε χώρους δουλειάς. Αυτός ήταν ο στόχος και της βδομάδας προώθησης της ισότητας στην εργασία που έγινε προς τιμήν της παγκόσμιας μέρας της γυναίκας καθώς και της κινητοποίησης των νέων εργαζομένων για διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους στις 31 Μαρτίου. Ο γιορτασμός της Πρωτομαγιάς μας έδωσε την ευκαιρία να προβάλλουμε ακόμη μια φορά τις προτεραιότητες  και τις διεκδικήσεις μας για υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και βελτίωση των συνθηκών εργασίας.