Της Μαρί-Κωνστάνς Κων/νου*
«Οι πιέσεις των αφεντικών μας, η εκμετάλλευση από τους πλουτοκράτες πρέπει να μας ενώσουνε, Τούρκους και Χριστιανούς. Δε μας χωρίζουνε πια φυλετικά μίση και θρησκευτικοί φανατισμοί. Αυτά ανήκουνε στο παρελθόν. Σήμερα, πρέπει όλοι αδελφωμένοι, να διεκδικήσουμε τα δικαιώματα που έχουμε στη ζωή…Κανένας Οθωμανός και κανένας Χριστιανός εργάτης δεν πρέπει να λείψει από την αβριανή συγκέντρωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς. Ζήτω η αδελφοσύνη των Ελλήνων και Τούρκων εργατών.
Ζήτω οι εργάτες όλου του κόσμου»…. Διακήρυξη 1ης Μαΐου 1925
Η Πρωτομαγιά στην Κύπρο γιορτάστηκε για πρώτη φορά το 1925 από το Εργατικό Κέντρο Λεμεσού, από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Με την ίδρυση των πρώτων εργατικών μαρξιστικών κύκλων, εργατικών συνδέσμων και λεσχών από το 1920-1925 ξεκίνησε να τιμάται η Πρωτομαγιά σε μικρές συγκεντρώσεις. Ακολούθως το 1932 μετά και από την ίδρυση των πρώτων Συντεχνιών, η Πρωτομαγιά τιμάται και πάλι σε μικρές παράνομες συγκεντρώσεις λόγω της Παλμεροκρατίας. Από τη χρονιά του 1941 και μετά όπου ιδρύεται η ΠΣΕ και καθοδηγεί τους πιο σκληρούς και μαζικούς εργατικούς αγώνες, η Πρωτομαγιά γιορτάζεται κάθε χρόνο και λαμβάνει αντιαποικιακό χαρακτήρα.
Το 1947 Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μεταλλωρύχοι, αποφασίζουν να γιορτάσουν την Πρωτομαγιά με κάθε λαμπρότητα. Στην Λεύκα, Μαυροβούνι και Ξερό αποφασίστηκε από τις κοινές συνεδριάσεις των μεταλλωρύχων πως θα υπήρχε αποχή από την δουλειά. Η εργοδοσία μόλις πληροφορήθηκε την απόφαση αυτή ξεκίνησε τις απειλές πως θα έκλεινε τις δουλειές για τρεις μέρες. Οι απειλές όχι μόνο δεν πτόησαν τους μεταλλωρύχους αλλά περισσότερο τους πείσμωσαν και η απόφαση για τον εορτασμό της πρωτομαγιάς παρέμεινε αμετάκλητη. Την 1η Μαΐου 1947 κανένας μεταλλωρύχος δεν παρουσιάστηκε στην δουλειά και οι μαζικές παρελάσεις που ακολούθησαν ήταν κάτι το πρωτόγνωρο, πήραν μέρος όλοι οι μεταλλωρύχοι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μαζί με τις οικογένειες τους. Η παρέλαση αφού διέσχισε τους δρόμους των συνοικισμών των μεταλλωρύχων κατέληξε στα οικήματα των συντεχνιών στο Μαυροβούνι. Η εργοδοσία, πιστή στις απειλές της, έκλεισε την δουλειά για τρεις ημέρες στερώντας το πενιχρό εισόδημα σε χιλιάδες οικογένειες ώστε να καταλάβουν το λάθος που έκαναν. Αυτή η πράξη της εργοδοσίας συσπείρωσε τους μεταλλωρύχους και ενωμένοι την επόμενη χρονιά, το 1948 έδωσαν τους πιο σκληρούς αγώνες που γνώρισε ποτέ το κυπριακό εργατικό κίνημα.
Το 1958 τα κόκκινα λάβαρα ανέμισαν ψηλά και περήφανα στους δρόμους της Κύπρου και πάλι από αδελφωμένους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους παρά την εσωτερική διχόνοια που προσπάθησαν οι ιμπεριαλιστικές και φασιστικές δυνάμεις του τόπου να ρίξουν ανάμεσα τους με την δημιουργία των παραστρατιωτικών οργανώσεων που στόχο είχαν να εξαλείψουν κάθε προοδευτικό στοιχείο.
Το 1964, η Πρωτομαγιά γιορτάζεται στις 10 Μαΐου μέσα σε συνθήκες τρομερά δύσκολες καθώς προηγήθηκαν στις 22 Δεκεμβρίου 1963 οι δικοινοτικές ταραχές παρακινούμενες από τις ξένες νατοϊκές δυνάμεις που προσπαθούσαν να διχάσουν τον κυπριακό λαό. Όλο το συντεχνιακό εργατικό κίνημα με την δημιουργία Συντονιστικής Επιτροπής αποτελούμενη από 28 Οργανώσεις, για πρώτη φορά στην ιστορία γιορτάζει ενιαία και περίλαμπρα με τα συνθήματα όπως «Προσοχή, να μην διχαστεί ο λαός μας» και «Κάτω οι εξωτερικές επεμβάσεις» να ταρακουνούν συθέμελα ολόκληρη την Κύπρο.
Πενήντα έξι χρόνια μετά η Εργατική Τάξη και το Συνδικαλιστικό Κίνημα διαδραματίζοντας όλα αυτά τα χρόνια που πέρασαν από εκείνες τις Πρωτομαγιές ιδιαίτερο ρόλο στην επαναπροσέγγιση, στην αποκατάσταση της φιλίας και της συνεργασίας, αποφάσισε όπως η Πρωτομαγιά του 2014 τιμηθεί με ΜΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΗ ΚΟΙΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ στη Λευκωσία με τη συμμετοχή των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων ΠEO, DEV-İŞ, KTAMS, KTÖS, KTOEÖS και BES. Η εργατική τάξη, οι εργαζόμενοι της Κύπρου έχουν τα ίδια κοινά συμφέροντα.
Η ΠΕΟ διαχρονικά κάνει ότι είναι δυνατό για την προώθηση των σχέσεων φιλίας και συνεργασίας, για να ξανασμίξουν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, κυρίως με την ανάπτυξη επαφών και σύσφιξη σχέσεων μεταξύ των Ελληνοκυπριακών και Τουρκοκυπριακών Συνδικαλιστικών Οργανώσεων. Ξέρουμε πως οι μισθοί και τα μεροκάματα, οι ώρες εργασίας, οι κοινωνικές ασφαλίσεις και γενικότερα οι κατακτήσεις της εργατικής μας τάξης είναι αποτέλεσμα κοινών αγώνων και θυσιών Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων εργαζομένων. Με το βλέμμα πίσω σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια και ανατρέχοντας στην κοινή μας ιστορία, θυμόμαστε τους κοινούς και σκληρούς απεργιακούς αγώνες Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων οικοδόμων, υποδηματεργατών, ξυλουργών, μεταλλωρύχων, λιμενεργατών, κυβερνητικών εργατών. Μαζί παλέψαμε για το ψωμί των παιδιών μας. Μαζί βάψαμε με το αίμα μας τους δρόμους του Ξερού και τους λόφους του Μαυροβουνίου, κτυπημένοι από τις σφαίρες της αποικιακής αστυνομίας, μαζί φυλακιστήκαμε για τα δίκαια της εργατικής τάξης, μαζί πέσαμε θύματα του σωβινισμού, του εθνικισμού και του φασισμού που διχοτόμησαν την Κύπρο. Αποτελεί αρχή μας πως θα ξαναζήσουμε μαζί φιλικά και αδελφωμένα, αγωνιζόμενοι ως εργαζόμενοι για τα κοινά μας συμφέροντα στα πλαίσια μιας βιώσιμης και λειτουργικής λύσης.
Ο κοινός εορτασμός της Πρωτομαγιάς του 2014, πενήντα έξι χρόνια μετά, αποτέλεσε ένα ιστορικό ραντεβού, όπου ξανά χέρι με χέρι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι βάδισαν μαζί στους δρόμους της Λευκωσίας με τα τιμημένα κόκκινα λάβαρα να ανεμίζουν ψηλά απαντώντας στους κοινούς μας εχθρούς-στον ιμπεριαλισμό, στον σωβινισμό και στη μισαλλοδοξία.
Η Πρωτομαγιά είναι μια μεγάλη και ιστορικής σημασίας επέτειος για τους εργάτες όλου του κόσμου. Συμβολίζει τους μακρόχρονους αγώνες, τις θυσίες και ταυτόχρονα τις μεγάλες επιτυχίες του διεθνούς εργατικού κινήματος, εμπνέοντας και καθοδηγώντας τους αγώνες των εργατών για ειρήνη, ελευθερία, δημοκρατία, κοινωνική πρόοδο και ευημερία. Η σημασία αυτής της μέρας όμως δεν αποδίδεται μόνο στα εργατικά αιτήματα του σήμερα, είναι και αγώνας για το αύριο, για την ανατροπή του καπιταλισμού και των αντεργατικών πολιτικών του. Η Πρωτομαγιά του Σικάγο δεν διατύπωσε απλά εργατικά αιτήματα αλλά έδωσε και στους εργάτες του κόσμου το δικαίωμα να ονειρεύονται για ένα καλύτερο αύριο καταργώντας την εκμετάλλευση !!
*Υπεύθυνη Ιστορικού Εργατικού Μουσείου και Ιστορικού Αρχείου ΠΕΟ
