Οι συνεχιζόμενες αποκαλύψεις και καταγγελίες που παρακολουθούμε το τελευταίο διάστημα για σεξουαλική κακοποίηση και παρενόχληση και στον χώρο του αθλητισμού του θεάτρου, της πολιτικής και αλλού, δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος και της επιτακτικής ανάγκης να λειτουργήσουν σωστά νόμοι, θεσμοί, μηχανισμοί, διαδικασίες, κώδικες κ.α. για προστασία των θυμάτων, απόδοση δικαιοσύνης, για δημιουργία υγιούς κοινωνικού και εργασιακού περιβάλλοντος.
Φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης αντιμετωπίζουν και εργαζόμενες σε οποιοδήποτε χώρο εργασίας και με αυτή την αφορμή δημοσιεύουμε πιο κάτω τον Κώδικα Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παρενόχλησης και Σεξουαλικής Παρενόχλησης στην εργασία, ο οποίος υπογράφηκε από την ΠΕΟ, την ΣΕΚ και την ΟΕΒ και ενσωματώνεται πλέον ως παράρτημα στις Συλλογικές Συμβάσεις, τόσο στον ιδιωτικό τομέα όσο και στον ευρύτερο δημόσιο.
Έντονη ανησυχία του Γρ. Γυναικών της ΠΕΟ
Σε δηλώσεις της στο ΕΒ η Γραμματέας του Κεντρικού Γραφείου Γυναικών Εργατοϋπαλλήλων της ΠΕΟ, Μαρίνα Κούκου εξέφρασε την έντονη ανησυχία της για τα αυξημένα φαινόμενα βίας, σεξουαλικής και άλλης, που βλέπουν καθημερινά το φως της δημοσιότητας. «Η κατάσταση αυτή καταδεικνύει την αδυναμία της πολιτείας να προστατεύσει επαρκώς γυναίκες και παιδιά που αποτελούν και την πλειοψηφία των θυμάτων, από τέτοιες αποτρόπαιες συμπεριφορές. Το ζητούμενο είναι η λήψη και η ενίσχυση υφιστάμενων μέτρων για πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση τέτοιων συμπεριφορών έτσι που να αποτρέπουν οποιοδήποτε νομίζει ότι μπορεί να καταπατά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να στιγματίζει ζωές, καταχρώμενος την όποια εξουσία μπορεί να έχει. Πλέον οι δημόσιες δηλώσεις για καταδίκη τέτοιων περιστατικών, ειδικά από την εκτελεστική εξουσία, δεν ικανοποιούν ούτε επιλύουν τα σοβαρά αυτά φαινόμενα. Αν πραγματικά υπάρχει πολιτική βούληση να εξαλείψει τέτοιες συμπεριφορές θα πρέπει να ενεργήσει άμεσα και με ολοκληρωμένα μέτρα που να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά όλες τις πτυχές και τα στάδια που σχετίζονται με την εμφάνιση και ύπαρξη τέτοιων συμπεριφορών, την γρήγορη απόδοση δικαιοσύνης και στήριξης των θυμάτων μέσα από επαρκείς μηχανισμούς», τόνισε.
Φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης υπάρχουν και στο χώρο της εργασίας. «Το γεγονός ότι τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε Διεθνές επίπεδο αναγνωρίστηκε η ανάγκη για απαγόρευση του φαινομένου της παρενόχλησης με Νομοθετική ρύθμιση και η δημιουργία εργαλείων πρόληψης και αντιμετώπισής του, από τη μια δείχνει το μέγεθος του προβλήματος και από την άλλη θέτει σε όλους την ευθύνη να εργαστούμε έτσι που να αποτρέπονται τέτοιες συμπεριφορές που τις περισσότερες φορές αναπτύσσονται εκεί που άτομα με εξουσία και δύναμη πιστεύουν ότι μπορούν να καταχραστούν τη θέση τους και ενεργούν απρεπώς σε υφιστάμενά τους άτομα, θεωρώντας ότι θα υποκύψουν ή θα σιωπήσουν. Είναι εδώ που προκύπτει η ανάγκη προστασίας των εργαζομένων που βιώνουν τέτοιες συμπεριφορές», τόνισε η Γραμματέας του Κεντρικού Γραφείου Γυναικών της ΠΕΟ.
Πιο κάτω δημοσιεύουμε τον Κώδικα Πρόληψης και Αντιμετώπισης της παρενόχλησης και σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία, ο οποίος υπογράφηκε από την ΠΕΟ, τη ΣΕΚ και την ΟΕΒ το 2019.
Σκοπός του Kώδικα είναι η σωστή πρόληψη και αντιμετώπιση περιστατικών παρενόχλησης και σεξουαλικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο του Οργανισμού/επιχείρησης. Ο κώδικας αυτός παρέχει τις απαραίτητες διαδικασίες χειρισμού του προβλήματος και παρεμπόδισης επανάληψης του. Ενθαρρύνει και προωθεί την ανάπτυξη και εφαρμογή πολιτικών και διαδικασιών που οδηγούν στη δημιουργία εργασιακών χώρων απαλλαγμένων από περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και παρενόχλησης όπου εργοδότης/τρια και εργαζόμενοι/ες σέβονται αμοιβαία την ακεραιότητα και αξιοπρέπεια καθώς και το δικαίωμα τους για ισοτιμία στον εργασιακό χώρο. Αίτημα μας προς τις επιχειρήσεις είναι επίσης η δημιουργία επιτροπής η υπεύθυνου/ης ισότητας, κατάλληλα καταρτισμένη που θα επιλαμβάνεται παράπονα.
Τι είναι Σεξουαλική Παρενόχληση
Οποιαδήποτε ανεπιθύμητη από τον/την αποδέκτη της συμπεριφοράς σεξουαλικής φύσεως που εκφράζεται με λόγια ή έργα και έχει ως σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου, ιδίως όταν δημιουργεί ένα εκφοβιστικό, εχθρικό, εξευτελιστικό, ταπεινωτικό ή επιθετικό περιβάλλον κατά την απασχόληση ή την επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση ή κατά την πρόσβαση σε απασχόληση ή επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση.
Τι είναι Παρενόχληση
«Οποιαδήποτε ανεπιθύμητη από τον/την αποδέκτη της συμπεριφοράς που σχετίζεται με το φύλο ενός προσώπου και έχει ως σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειάς του/της, ιδίως όταν δημιουργεί ένα εκφοβιστικό περιβάλλον κατά την απασχόληση ή την επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση ή κατά την πρόσβαση σε απασχόληση ή επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση.
Τι είναι Ανεπιθύμητη Συμπεριφορά
«Ανεπιθύμητη Συμπεριφορά» είναι η κάθε συμπεριφορά που είναι δυσάρεστη και προσβλητική για μια γυναίκα ή έναν άνδρα. Δεν έχει σημασία αν τέτοια συμπεριφορά είναι μεμονωμένη ή επαναλαμβανόμενη. Δεν έχει, επίσης, σημασία πως αντιλαμβάνεται ο/η δράστης/τρια τη συμπεριφορά του/της έναντι του/της αποδεκτή/τριας, ούτε χρειάζεται ο/η αποδέκτης/τρια της συμπεριφοράς να ενημερώσει τον/την δράστη/τρια ότι η συμπεριφορά του/της είναι ανεπιθύμητη.
Η σεξουαλική παρενόχληση και παρενόχληση οφείλονται σε απαράδεκτη συμπεριφορά που εκφράζεται από ένα ή περισσότερα άτομα. Μπορεί να εκδηλώνονται σε διαφορετικές μορφές, μερικές από τις οποίες προσδιορίζονται ευκολότερα από άλλες.
Υποχρεώσεις του εργοδότη
Έχει τη νομική ευθύνη και υποχρέωση να παρέχει στους/στις εργαζόμενους/νες του ένα ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον απαλλαγμένο από ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Θεωρείται συνυπεύθυνος με τον/την δράστη, σε περίπτωση που δεν δράσει για άρση οποιασδήποτε παρενοχλητικής συμπεριφοράς.
-Λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για την πρόληψη της σεξουαλικής παρενόχλησης και παρενόχλησης στο χώρο εργασίας μόλις ενημερωθεί/ειδοποιηθεί για το σχετικό γεγονός.
-Απαγορεύεται να διενεργεί σεξουαλική ή άλλου είδους παρενόχληση στο χώρο εργασίας.
-Καθιστά σαφές ότι στην επιχείρησή του/της δε γίνεται ανεκτή η παρενόχληση οποιασδήποτε μορφής.
-Διενεργεί διερεύνηση περιστατικών-ορίζει υπεύθυνο χειρισμού για κάθε περίπτωση.
-Φροντίζει να ενημερωθεί το προσωπικό για το τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση και παρενόχληση στο χώρο εργασίας.
-Απαγορεύεται να προβεί σε οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση δυσμενή ενέργεια σε βάρος θύματος παρενόχλησης, επειδή υπέκυψε, απέκρουσε ή κατάγγειλε το περιστατικό.
-Διασφαλίζει τη μη θυματοποίηση του θύματος στο χώρο εργασίας.
-Οφείλει να λαμβάνει κάθε πρόσφορο μέτρο για την παύση παρενοχλητικής συμπεριφοράς, μόλις τέτοια συμπεριφορά περιέρχεται στη γνώση του.
-Διασφαλίζει ότι όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη τυγχάνουν αμερόληπτης ακρόασης και δίκαιης μεταχείρισης.
-Φροντίζει για τη διερεύνηση και εξέταση των καταγγελιών σε εύλογο χρονικό διάστημα ,χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.
-Συστήνει επιτροπή ισότητας στον Οργανισμό/επιχείρηση ή διορίζει άτομο υπεύθυνο εφόσον κρίνει ότι τέτοιο μέτρο είναι απαραίτητο. Νοείται ότι η επιτροπή ισότητας αυτή λειτουργεί με συγκεκριμένους όρους και διαδικασίες.
Υποχρεώσεις εργαζομένων
Έχουν υποχρέωση να σέβονται τους/τις συναδέλφους/σσες και να συνυπάρχουν αρμονικά μαζί τους στον εργασιακό τους χώρο.
-Απαγορεύεται να διενεργούν σεξουαλική ή άλλου είδους παρενόχληση στο χώρο εργασίας.
-Καθιστούν σαφές ότι δεν γίνεται ανεκτή η παρενόχληση οποιασδήποτε μορφής στον εργασιακό τους χώρο.
-Φροντίζουν να ενημερωθούν για το τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση και παρενόχληση στο χώρο εργασίας.
-Θέτουν τέλος σε τυχόν ανεπιθύμητη συμπεριφορά προς συνάδελφο που την απορρίπτει, σεβόμενοι την άποψή του.
-Στηρίζουν ηθικά θύματα παρενόχλησης.
-Δρουν ως μάρτυρες σε κάθε περιστατικό λανθασμένης συμπεριφοράς.
Υποχρεώσεις Συντεχνιών
-Οφείλουν να γνωρίζουν τη νομοθεσία και τις διαδικασίες χειρισμού παραπόνου/καταγγελίας
-Φροντίζουν σε συνεργασία με τον/την εργοδότη/τρια να διερευνηθεί τάχιστα η καταγγελία.
-Συστήνουν την λήψη μέτρων με στόχο τη προστασία του θύματος
-Καθοδηγούν, συμβουλεύουν, παραπέμπουν στους αρμόδιους φορείς για υποβολή καταγγελίας.
Μέτρα αντιμετώπισης
Κάθε θύμα παρενόχλησης οφείλει να αντιδράσει σε συμπεριφορά που συνιστά σεξουαλική παρενόχληση από οποιονδήποτε κι αν προέρχεται.
-Αντιμετωπίζει τον/την δράστη κατά πρόσωπο ή μέσω αντιπροσώπου (π.χ. συνάδελφο/σσα, συνδικαλιστή/τρια ή άλλο) προφορικά ή γραπτά, για να εξηγήσει τη συμπεριφορά που τον/την ενόχλησε και να καταστήσει σαφές ότι δεν επιθυμεί την επανάληψή της.
-Ενημερώνει/καταγγέλλει στον/στην εργοδότη/τρια στην περίπτωση που ο/η θύτης συνεχίζει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά.
-Σημειώνει υπό τύπο ημερολογίου κάθε συμπεριφορά που ενοχλεί.
-Υποβάλλει το παράπονό του/της στους φορείς/θεσμούς εφόσον:
*Ο/Η δράστης συνεχίζει ακόμα και μετά που μίλησε στον/στην εργοδότη/τρια του/της την παρενοχλητική συμπεριφορά.
*Ο/Η δράστης είναι ο/η ίδιος/ια ο/η εργοδότης/τρια του/της.
*Δεν είναι ευχαριστημένος/η με τον τρόπο χειρισμού του παραπόνου του/της στον χώρο εργασίας ή με το αποτέλεσμα της διερεύνησης.
*Προσφεύγει στο δικαστήριο. Αρμόδιο δικαστήριο είναι το δικαστήριο Εργατικών Διαφορών
Ενδεικτικές συμπεριφορές σεξουαλικής παρενόχλησης
-Προσβλητικά ή αχρείαστα αγγίγματα σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος.
-Χειρονομίες με οποιοδήποτε μέρος του σώματος ή νοήματα με τα μάτια, το στόμα κτλ.
-Ανήθικες ή προσβλητικές προτάσεις.
-Σχόλια για το σώμα, το πρόσωπο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τις σεξουαλικές επιδόσεις ή τα σεξουαλικά ελαττώματα κάποιου.
-Υπονοούμενα που προσβάλλουν τη γενετήσια αξιοπρέπεια.
-Γραπτές ή προφορικές ύβρεις σεξουαλικού περιεχομένου.
-Γραπτά ή προφορικά ερωτόλογα.
-Προβολή ή έκθεση εικόνων, φωτογραφιών, ταινιών, μηνυμάτων κτλ. σεξουαλικού περιεχομένου με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο, ηλεκτρονικό (π.χ. e-mails, SMS κτλ.) ή μη.
-Παράκληση ή απαίτηση για σεξουαλικές χάρες, ιδιαίτερα με την υπόσχεση πρόσληψης, προαγωγής, μη απόλυσης κτλ.
-Παρατηρήσεις με σεξουαλικά υπονοούμενα.
-Μειωτικές παρατηρήσεις για το φύλο ή την εμφάνιση.
-Ερωτήσεις αναφορικά με τη σεξουαλική συμπεριφορά ή εξιστόρηση σεξουαλικών εμπειριών στο θύμα.
-Σωματική επίθεση σεξουαλικού περιεχομένου και εξαναγκασμός σε σεξουαλική επαφή.
-Αστεία ή πειράγματα σεξουαλικού περιεχομένου.
-Συνεχείς προσκλήσεις σε δείπνο ή εξόδους παρά την απόρριψή τους από το θύμα.
Φορείς/Υπηρεσίες υποβολής παραπόνων/καταγγελιών ή λήψη πληροφοριών/καθοδήγησης
Εργαζόμενοι: Στη Συντεχνία σας για περαιτέρω καθοδήγηση
Εργοδότες: Στην Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ) για περαιτέρω καθοδήγηση
Εργαζόμενοι και Εργοδότες:
-Στους Επιθεωρητές / Επιθεωρήτριες Τμήματος Εργασίας.
-Στην Επιτροπή για την Ισότητα των Φύλων στην Απασχόληση και την Επαγγελματική Εκπαίδευση.
-Στο Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Της Άντρης Μιχαήλ
Από την έντυπη έκδοση του Εργατικού Βήματος
