Δρ. Αμβρόσιος Προδρόμου*
Η παρούσα κατάσταση με την πανδημία έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα σε μια σειρά από τομείς στην παγκόσμια οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν το θλιβερό κανόνα, αλλά δυστυχώς αποτελεί μαζί με τις ΗΠΑ τα δύο μεγαλύτερα θύματα ανάμεσα στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Το κόστος είναι τεράστιο, τόσο σε θύματα εξ αιτίας της πανδημίας, όσο και σε οικονομικό και δυστυχώς, όσο περνά ο χρόνος, αυτό θα γίνεται μεγαλύτερο και οι δυσκολίες για επαναφορά της οικονομίας στα πρότερα της πανδημίας επίπεδα, θα γίνονται ακόμα μεγαλύτερες.
Η Ευρωζώνη έχει επηρεασθεί σε τεράστιο βαθμό όσον αφορά τα εργασιακά, αφού τα στοιχεία που έχει μέχρι στιγμής δημοσιεύσει η Eurostat δείχνουν την ανεργία να έχει φτάσει σε τρομακτικούς αριθμούς αφού μέχρι τον Νοέμβρη οι άνεργοι έχουν φτάσει τα 13.6 εκ., δηλαδή αύξηση κατά 1.8 εκ μέσα σε μόνο 11 μήνες. Παράλληλα, οι νέοι, για ακόμα μια φορά έχουν υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα αφού το ήδη μεγάλο 15.3% έχει φτάσει στο 18.4%, χωρίς να γνωρίζει κανένας που θα καταλήξει όλο αυτό. Το αρχικό σενάριο που προέβλεπε απότομη αύξηση μετά την απότομη πτώση (V-Shaped Recovery) μάλλον δεν πρόκειται να το δούμε τουλάχιστον για φέτος.
Όλα τα πιο πάνω δημιουργούν μια σειρά από προβλήματα τα οποία αναπόφευκτα αγγίζουν τις εργασιακές σχέσεις οι οποίες αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της υγειούς και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Είναι λογικό ότι σε τόσο δύσκολες οικονομικά συνθήκες, οι εργαζόμενοι θα βρεθούν κάτω από σοβαρές πιέσεις, κάποτε δικαιολογημένα αφού οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Είναι όμως γεγονός, ότι σε πολλές χώρες της Ένωσης, μη εξαιρουμένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι εργασιακές σχέσεις έχουν πληγεί σε τεράστιο βαθμό αφού μεγάλος αριθμός εταιριών βρίσκουν την ‘ευκαιρία’ για κατακερμάτωσης των εργασιακών δικαιωμάτων, εξασκώντας τεράστια πίεση πάνω στους υπαλλήλους τους, θεωρώντας ότι αυτό θα τους επιφέρει οικονομικά οφέλη.
Πέραν του ότι αυτή η προσέγγιση αποτελεί μυωπική προσέγγιση, εμπίπτει στην σφαίρα των ανήθικων πρακτικών, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια οικονομική ζημιά για τις εταιρίες. Παράλληλα όμως, θα πρέπει οι επιχειρήσεις να λάβουν υπόψη ότι η προσέγγιση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε νομικά προβλήματα αφού πολλά από τα δικαιώματα των εργαζομένων, αλλά και οι ευρύτερες εργασιακές σχέσεις έχουν τα τελευταία χρόνια πάρει νομική διάσταση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, πέραν από την στρατηγική της για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων, δια μέσου του Fundamental Rights Agency (FRA) κρούει των κώδωνα του κινδύνου ότι πολλές πρακτικές εκ μέρους των επιχειρήσεων είναι εντελώς αδικαιολόγητες αφού παραβιάζονται βασικά δικαιώματα των εργαζομένων. Μερικά από αυτά είναι η μείωση του μισθού με την επίκληση του ότι εργάζονται από το σπίτι, παρόλο που ο όγκος της εργασίας τους παραμένει ο ίδιος.
Σε πολλές περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί αύξηση της ποσότητας και της ποιότητας της εργασίας, δημιουργώντας μια άνιση σχέση ανάμεσα στα δύο μέρη. Επίσης, η εργασία από το σπίτι έχει οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις στην μείωση των ωφελημάτων των εργαζομένων με την επίκληση του ότι οι εργαζόμενοι εργάζονται στη βάση της μερικής απασχόλησης παρόλο που αυτό δεν αληθεύει.
Το FRA καθώς και ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ILO) δηλώνουν ξεκάθαρα ότι τέτοιες πρακτικές όχι μόνο είναι παράνομες αλλά ενέχουν και τον κίνδυνο να οδηγήσουν εκατομμύρια εργαζομένους στην φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, παρόλο που οι επιχειρήσεις συνεχίσουν σε ικανοποιητικό βαθμό την συνέχιση της εργασίας τους.
Η Ένωση έχει σήμερα παρά ποτέ άλλοτε καθήκον να επικεντρωθεί στην προστασία των εργαζομένων αφού η προστασία των εργασιακών σχέσεων θα πρέπει να είναι η βασική προτεραιότητά. Το γεγονός ότι σε τόσο γρήγορο χρονικό διάστημα η επιστήμη έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει την παρούσα πανδημία, θα πρέπει με γοργά βήματα να οδηγήσει και την ίδια την Ένωση, μακριά από προκαταλήψεις και ιδεολογικές αγκυλώσεις, να δώσει την απαιτούμενη προσοχή στην διασφάλιση τόσο των θέσεων εργασίας όσο και των εργασιακών σχέσεων.
Χωρίς να είμαστε αφελείς και γνωρίζοντας ότι πολλές επιχειρήσεις θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν την παρούσα κατάσταση και να δημιουργήσουν ένα νέο εργασιακό Status quo, ειδικά σε τομείς όπου υπάρχει τεράστια προσφορά εργατικού δυναμικού, είναι ανάγκη εκ μέρους όλων των κοινωνικών εταίρων να βρουν την χρυσή τομή αφού η παρούσα κατάσταση, αργά η γρήγορα θα αλλάξει. Η Ένωση έχει πολιτικό, νομικό, αλλά κυρίως ηθικό καθήκον να προστατεύσει τις εργασιακές σχέσεις. Αυτό θα είναι προς όφελος όλων των συμβαλλομένων.
*Ακαδημαϊκός – Σύμβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων
