Ο κατώτατος μισθός θα πρέπει να είναι επαρκής για τη διασφάλιση αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου
Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις πρέπει να ενισχυθούν σε χώρες όπου καλύπτουν λιγότερο από το 80% των εργαζομένων
Σημαντικές αποφάσεις που ίσως επηρεάσουν τον διάλογο για την εφαρμογή κατώτατου μισθού στην Κύπρο έλαβε η Κομισιόν. Πολύ σημαντική κρίνεται μεταξύ άλλων η αναφορά που συνδέει τον κατώτατο μισθό με τις συλλογικές συμβάσεις καλώντας τις χώρες μέλη της ΕΕνα ενισχύσουν τις κλαδικές και διακλαδικές συλλογικές διαπραγματεύσεις ως ουσιαστικό παράγοντα για την προστασία των εργαζομένων. Καλεί επίσης τα κράτη μέλη στα οποία λιγότερο από το 80% του εργατικού δυναμικού προστατεύεται από συλλογική σύμβαση να αυξήσουν την κάλυψη αυτή.
Υπενθυμίζουμε ότι η θέση της ΠΕΟ από την αρχή της συζήτησης για θέσπιση κατώτατου μισθού στην Κύπρο ήταν η θέσπιση, μαζί με τον κατώτατο μισθό, ρυθμίσεων έτσι που ο εθνικός κατώτατος μισθός να μην λειτουργεί διαβρωτικά προς τις συλλογικές συμβάσεις. Όπως αναλύθηκε πολλές φορές από την ΠΕΟ, υπάρχουν μεγάλες κλαδικές συμβάσεις, όπως για παράδειγμα στην οικοδομική βιομηχανία, που ενδεχομένως ο ελάχιστος μισθός να είναι πιο πάνω από τον κατώτατο μισθό που θα θεσπιστεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να υπερισχύει η συλλογική σύμβαση και οι όροι απασχόλησης που περιλαμβάνονται σε αυτήν.
Η συμφωνηθείσα νομοθεσία έχει στόχο, σύμφωνα με την απόφαση, να διασφαλίσει ότι οι κατώτατοι μισθοί σε όλες τις χώρες της ΕΕ θα εγγυώνται αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για τους εργαζομένους.
Εν αναμονή του τελικού και ολοκληρωμένου κειμένου έτσι που να μπορέσουμε να εξάξουμε ασφαλή συμπεράσματα είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι στη συμφωνία που επιτεύχθηκε αναγνωρίζεται η σημασία των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων και το γεγονός ότι ο κατώτατος μισθός πρέπει να διασφαλίζει αξιοπρεπή επίπεδο διαβίωσης με βάση τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες κάθε χώρας. Αυτά είναι σημαντικά στοιχεία πάνω στα οποία στάθηκαν ιδιαίτερα τα συνδικάτα στη συζήτηση για διαμόρφωση της οδηγίας.
Προέχουν οι συλλογικές συμβάσεις
Τη Δευτέρα το βράδυ της 6ης Ιουνίου, οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου συμφώνησαν σχετικά με τους κανόνες της ΕΕ για τον καθορισμό επαρκών κατώτατων μισθών, όπως αυτοί προβλέπονται από την εθνική νομοθεσία ή τις συλλογικές συμβάσεις. Η νέα νομοθεσία θα ισχύει για όλους τους εργαζομένους της ΕΕ που έχουν σύμβαση ή σχέση εργασίας. Οι χώρες της ΕΕ στις οποίες ο κατώτατος μισθός προστατεύεται αποκλειστικά μέσω συλλογικών συμβάσεων δεν θα είναι υποχρεωμένες να τον θεσπίσουν, ούτε να καταστήσουν τις εν λόγω συμβάσεις καθολικά εφαρμοστέες.
Επαρκείς μισθοί
Η συμφωνία προβλέπει ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογήσουν κατά πόσον οι υφιστάμενοι νόμιμοι κατώτατοι μισθοί τους (δηλαδή ο χαμηλότερος μισθός που επιτρέπεται) είναι επαρκείς για να εξασφαλίσουν αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, λαμβάνοντας υπόψη τις δικές τους κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, την αγοραστική τους δύναμη ή τα μακροπρόθεσμα εθνικά επίπεδα παραγωγικότητας και εξελίξεις.
Για την αξιολόγηση της επάρκειας, οι χώρες της ΕΕ μπορούν να καθορίσουν ένα «καλάθι αγαθών και υπηρεσιών» σε πραγματικές τιμές. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να εφαρμόζουν ενδεικτικές τιμές αναφοράς που χρησιμοποιούνται ευρέως διεθνώς, όπως το 60% του ακαθάριστου διάμεσου μισθού και το 50% του ακαθάριστου μέσου μισθού.
Οι κρατήσεις από τον κατώτατο μισθό ή οι διαφοροποιήσεις του θα πρέπει να μην εισάγουν διακρίσεις, να είναι αναλογικές και να έχουν θεμιτό στόχο, όπως η ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών ή παρακρατήσεων που διατάσσονται από δικαστική ή διοικητική αρχή.
Συλλογικές διαπραγματεύσεις
Οι διαπραγματευτές της ΕΕ συμφώνησαν ότι οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσουν τις κλαδικές και διακλαδικές συλλογικές διαπραγματεύσεις ως ουσιαστικό παράγοντα για την προστασία των εργαζομένων, παρέχοντάς τους έναν κατώτατο μισθό. Τα κράτη μέλη στα οποία λιγότερο από το 80% του εργατικού δυναμικού προστατεύεται από συλλογική σύμβαση θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδιο δράσης για τη σταδιακή αύξηση της κάλυψης αυτής. Για τον σχεδιασμό της βέλτιστης στρατηγικής για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να εμπλέκουν τους κοινωνικούς εταίρους και να ενημερώνουν την Επιτροπή σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται και να δημοσιοποιούν το σχέδιο.
Αυτή τη στιγμή στην Κύπρο απέχουμε πολύ από το 80% και η απόφαση της ΕΕ βοηθά στη διεκδίκηση δημιουργίας νέων συλλογικών συμβάσεων ή ένταξη εργαζομένων στις υφιστάμενες. Επίσης, αποτελεί ένα μοχλό πίεσης προς την κυβέρνηση -συνήθως ευαγγελίζεται τις ευρωπαϊκές ντιρεκτίβες- που επιλέγει την αγορά υπηρεσιών ως μορφή απασχόλησης στον δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα με στόχο να διευρύνει το ποσοστό των εργαζομένων που δεν καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις.
Έλεγχοι και δικαίωμα προσφυγής
Το συμφωνηθέν κείμενο προβλέπει επίσης την υποχρέωση των χωρών της ΕΕ να θεσπίσουν ένα σύστημα για την εφαρμογή των κανόνων, το οποίο θα περιλαμβάνει αξιόπιστη παρακολούθηση, ελέγχους και επιτόπιες επιθεωρήσεις, ώστε να διασφαλίζεται η συμμόρφωση και να αντιμετωπίζεται η καταχρηστική υπεργολαβία, η ψευδής αυτοαπασχόληση, οι μη καταγεγραμμένες υπερωρίες ή η αυξημένη ένταση εργασίας.
Οι εθνικές αρχές θα πρέπει να διασφαλίζουν το δικαίωμα προσφυγής των εργαζομένων των οποίων τα δικαιώματα έχουν παραβιαστεί. Οι αρχές πρέπει επίσης να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών τους εκπροσώπων.
Και αυτό το σημείο φέρνει την κυβέρνηση σε ακόμα πιο δύσκολη θέση αφού ενισχύει περαιτέρω τα επιχειρήματα χιλιάδων εργαζομένων που απασχολούνται με ψευδή αυτοαπασχόληση ενώ στην ουσία πρόκειται για σχέση μισθωτής εργασίας αλλά με όρους αυτοαπασχόλησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι χιλιάδες εκπαιδευτικοί στα απογευματινά και βραδινά προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας οι οποίοι παρά το γεγονός ότι έχουν στα χέρια τους ακόμα και απόφαση Διοικητικού Δικαστηρίου που τους δικαιώνει εντούτοις η κυβέρνηση αρνείται να αποκαταστήσει την αδικία που υφίστανται.
Επόμενα βήματα
Η προσωρινή πολιτική συμφωνία την οποία διαπραγματεύτηκαν οι αρμόδιοι ευρωβουλευτές εκ μέρους του ΕΚ θα πρέπει τώρα να εγκριθεί πρώτα από την επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου, πριν υποβληθεί σε ψηφοφορία στην ολομέλεια. Το Συμβούλιο πρέπει επίσης να εγκρίνει τη συμφωνία.
Σχετικές πληροφορίες
Στην ΕΕ, 21 από τις 27 χώρες έχουν νομοθεσία που ορίζει τον κατώτατο μισθό, ενώ στις υπόλοιπες έξι (Αυστρία, Κύπρος, Δανία, Φινλανδία, Ιταλία και Σουηδία) τα επίπεδα των μισθών καθορίζονται μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων. Εκφρασμένοι σε ευρώ, οι μηνιαίοι κατώτατοι μισθοί διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών της ΕΕ και κυμαίνονται από 332 ευρώ στη Βουλγαρία έως 2.202 ευρώ στο Λουξεμβούργο (στοιχεία της Eurostat για το 2021).
ΓΓ ΠΕΟ: Επιβεβαιώνει τις θέσεις του συνδικαλιστικού κινήματος η απόφαση της ΕΕ
Η απόφαση της ΕΕ για τον κατώτατο μισθό επιβεβαιώνει τις θέσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων ότι η συζήτηση για εθνικό κατώτατο μισθό δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη από τις συλλογικές συμβάσεις, ανέφερε με δηλώσεις στον ΑΣΤΡΑ η ΓΓ της ΠΕΟ Σωτηρούλα Χαραλάμπους, εξηγώντας ότι εκεί και όπου υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας που καθορίζουν κατώτατους μισθούς πρέπει να είναι αυτοί οι νόμιμοι μισθοί για τους εργαζόμενους των κλάδων αυτών.
Είναι επίσης σημαντικό, πρόσθεσε η ΓΓ της ΠΕΟ ότι τονίζεται στην απόφαση της ΕΕ η υποχρέωση των κρατών μελών εκεί και όπου οι συλλογικές συμβάσεις καλύπτουν κάτω από το 80 % των εργαζομένων να παρθούν μέτρα για να ενισχυθεί ο θεσμός της συλλογικής διαπραγμάτευσης. Αυτό, είπε, για την περίπτωση της Κύπρου σημαίνει ότι πρέπει να ενισχυθεί ο μηχανισμός διαπραγμάτευσης και το Υπουργείο Εργασίας να στηρίξει τις προσπάθειες του συνδικαλιστικού κινήματος για να είναι οργανωμένοι οι εργαζόμενοι. Το Υπουργείο Εργασίας, πρόσθεσε, πρέπει να παρέμβει στις προσπάθειες εκφοβισμού και της ανασφάλειας που καλλιεργούνται μεταξύ των εργαζομένων για να μην συνδικαλίζονται και να στηρίξει παράλληλα το ότι οι εργαζόμενοι δικαιούνται να έχουν όρους απασχόλησης ρυθμισμένους μέσα από συλλογικές συμβάσεις.
Ακόμα ένα στοιχείο που αναδεικνύεται μέσα από τη συμφωνία της ΕΕ, σημείωσε η Σ. Χαραλάμπους, είναι ότι ο κατώτατος μισθός πρέπει να εξασφαλίζει επαρκές επίπεδο διαβίωσης με βάση τα δεδομένα κάθε χώρας. Είναι σημαντικό, το ποσό αυτό να αντανακλά στο κόστος ζωής και στο τι περιεχόμενο δίνουμε στην έννοια του επαρκούς και αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου. Είναι στοιχεία τα οποία εμείς θα αξιοποιήσουμε βαδίζοντας στο τελικό στάδιο του διαλόγου για τα ζητήματα ρυθμίσεων βασικών δικαιωμάτων για όλους τους εργαζόμενους και για τον κατώτατο μισθό.
