Της Μαρί Κωνστάνς Κωνσταντίνου
H 8η του Μάρτη έχει καθιερωθεί ως η Διεθνής Μέρα της Γυναίκας, προς τιμή της ηρωικής θυσίας των απεργών εργατριών γυναικών που έγινε στις 8 Μάρτη 1857 στη Νέα Υόρκη. Η μεγάλη διαδήλωση των εργατριών στην κλωστοϋφαντουργία και στα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης με αιτήματα «δεκάωρη δουλειά, φωτεινές και υγιεινές αίθουσες εργασίας, μεροκάματα ίσα με των κλωστοϋφαντουργών και των ραφτών», χτυπήθηκε από την αστυνομία και βάφτηκε στο αίμα των εργατριών.
Η Διεθνής Διάσκεψη Γυναικών το 1910
Στις 19 Αυγούστου 1910 διοργανώθηκε Διεθνής Διάσκεψη Γυναικών, ως πρόδρομος της γενικής συνάντησης της Δεύτερης Διεθνούς Σοσιαλιστικής Κοινότητας στην Κοπεγχάγη της Δανίας. Εμπνευσμένη εν μέρει από τους Αμερικανούς σοσιαλιστές, η Γερμανίδα Σοσιαλίστρια Λουίζε Τσίτς πρότεινε την καθιέρωση μιας ετήσιας Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας και υποστηρίχθηκε από τη σοσιαλίστρια και αργότερα κομμουνίστρια ηγέτιδα Κλάρα Τσέτκιν, υποστηριζόμενη από την Κέιτ Ντούκε χωρίς όμως να καθοριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία. Οι αντιπρόσωποι (100 γυναίκες από 17 χώρες) συμφώνησαν με την ιδέα ως μέσο προώθησης των ίσων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος του εκλέγειν για τις γυναίκες. Το επόμενο έτος, στις 19 Μαρτίου 1911, η Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας σηματοδοτήθηκε για πρώτη φορά με τη συμμετοχή πάνω από ένός εκατομμυρίου ανθρώπων στην Αυστρία, τη Δανία, τη Γερμανία και την Ελβετία. Οι γυναίκες ζήτησαν να τους δοθεί το δικαίωμα του εκλέγειν και της κατοχής δημοσίων αξιωμάτων. Διαμαρτυρήθηκαν επίσης κατά της διάκρισης λόγω φύλου στην εργασία.
8 Μαρτίου 1917
Στις 8 Μαρτίου του 1917, στην πρωτεύουσα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας Πετρούπολη, οι εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διαδήλωσαν γεμίζοντας τους δρόμους όλης την πόλη. Αυτό σηματοδότησε την αρχή της ρωσικής επανάστασης. Οι γυναίκες στην Αγία Πετρούπολη έκαναν απεργία εκείνη την ημέρα για το “Ψωμί και την Ειρήνη” – απαιτώντας το τέλος του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου, τον τερματισμό των ελλείψεων τροφίμων και το τέλος του τσαρισμού. Επτά ημέρες αργότερα, ο αυτοκράτορας της Ρωσίας, ο Νικόλαος Β παραιτήθηκε και η προσωρινή κυβέρνηση χορήγησε στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου.
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η Μπολσεβίκικη Αλεξάνδρα Κολλοντάι και ο Βλαντιμίρ Λένιν όρισαν την 23η Φεβρουαρίου (8 Μαρτίου) ως επίσημη αργία στη Σοβιετική Ένωση, αλλά συνέχισε να είναι εργάσιμη μέρα μέχρι το 1965. Στις 8 Μαΐου 1965 με το διάταγμα του ΕΣΣΔ Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ, η Διεθνής Ημέρας της Γυναίκας κηρύχθηκε ως μη εργάσιμη ημέρα στην ΕΣΣΔ. Τα Ηνωμένα Έθνη ξεκίνησαν να γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στο Διεθνές Γυναικείο Έτος του 1975. Το 1977, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε τα κράτη μέλη να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως Ημέρα του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των γυναικών και την παγκόσμια ειρήνη.
Η συμβολή της γυναίκας στην ιστορία του κυπριακού εργατικού κινήματος
Οι δεκαετίες του 1920 και του 1930 σηματοδοτούν τα πρώτα βήματα οργάνωσης της εργατικής τάξης, με την καθοδήγηση του ΚΚΚ που ιδρύεται το 1926. Μέσα στις συνθήκες της μεγάλης οικονομικής κρίσης και της παλμεροκρατίας γίνονται και οι πρώτες μεγάλες κινητοποιήσεις και απεργιακοί αγώνες στους οποίους συμμετείχαν και οι εργαζόμενες γυναίκες, διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες δουλειάς, μεγαλύτερα μεροκάματα και οχτώ ώρες εργασίας.
Το 1938 στάθηκε η χρονιά τεσσάρων απεργιών, στα τσιφλίκια του Κύκκου, της Κολωνής και του Μενεού, στο νηματουργείο στο Βαρώσι. Οι τρείς πέτυχαν ενώ η σημαντικότερη στο κλωστήρι του Π.Ιωάννου στο Βαρώσι απέτυχε.
Ήταν μια απεργία που έγινε από τις εργάτριες του νηματουργείου. Μη αντέχοντας την καταπίεση ζήτησαν οκτάωρη εργασία, αυξήσεις και καλύτερη συμπεριφορά, καθώς οι επιστάτριες τις περισσότερες φορές κτυπούσαν τις ανήλικες εργάτριες των 12-15 χρονών. Αγωνίσθηκαν πεισματικά για την περιφρούρηση της απεργίας τους, ο εργοδότης όμως βοηθούμενος από την αστυνομία κατόρθωσε να βρει απεργοσπάστες. Ο εργοδότης δεν δέχτηκε τα αιτήματα και σαν απάντηση έκλεισε το εργοστάσιο. Οι εργάτριες κατέβηκαν σε απεργία. Ο ηρωϊσμός και η μαχητικότητα των εργατριών σε αυτό τον αγώνα δεν περιγράφεται. Δέκα εργάτριες – η Κλειώ Φωτίου, η Χριστίνα Βατή, η Αντρούλα Κυριάκου, η Ανθούσα Σταύρου, η Ελένη Πολιτάκη, η Καλλισθένη Αντώνη, η Γιαννούλα Χρίστου και η Θ. Προδρόμου- φυλακίσθηκαν από την αποικιακή κυβέρνηση.
Τον Ιανουάριο του 1942 οι εργάτριες του νηματουργείου αυτή τη φορά οργανώνονται καλύτερα, μαζί με τους άνδρες εργάτες κατεβαίνουν σε νέα απεργία και πετυχαίνουν αύξηση 50% στα μεροκάματα και οκτάωρο.
Στον μεγάλο αγώνα των μεταλλωρύχων της ΚΜΕ το 1948 που κράτησε 124 μέρες, η γυναίκα στάθηκε στο πλάι του άνδρα απεργού με περισσό θάρρος και αντοχή, φτάνοντας στα όρια του ηρωϊσμού. Ακόμα και στα αιματηρά επεισόδια στις 3 Μαρτίου στο Μαυροβούνι και στις 8 Μαρτίου στο Ξερό που η αστυνομία προστατεύοντας τους απεργοσπάστες πυροβόλησε ενάντια στους απεργούς, γυναίκες σαν την Άννα Αδάμου και Θεοπίστη Μιχαήλ δεν δίστασαν και όρμησαν πάνω στους αστυνομικούς αρπάζοντας τα όπλα τους ώστε να σταματήσουν να πυροβολούν το πλήθος. Στις 16 Μαρτίου, δέκα εργάτριες σταμάτησαν την μηχανή του τραίνου που κατευθυνόταν πρός την απεργία στο Ξερό και ξυλοκόπησαν τους απεργοσπάστες και τον οδηγό.
Μέσα σε αυτές τις νέες συνθήκες, ιδρύονται στην Κύπρο το 1948-49 οι πρώτες «Προοδευτικές Οργανώσεις Γυναικών», που αποτελούν το προζύμι για την πρώτη Παγκύπρια γυναικεία οργάνωση. Παράλληλα, η ίδρυση του Γραφείου Γυναικών Εργατοϋπαλλήλων της ΠΕΟ στις αρχές της δεκαετίας του 1950 συνέβαλε καθοριστικά στην οργάνωση των γυναικών στο συνδικαλιστικό κίνημα και την πιο ενεργή εμπλοκή τους στους μετέπειτα εργατικούς αγώνες.
