Η συμβολή της γυναίκας στην ιστορία του Εργατικού Κινήματος
Της Μαρί-Κωνστάνς Κων/νου*
Η ιστορία του εργατικού κινήματος της Κύπρου, είναι μια ιστορία αγώνων που άρχισε μέσα σε αφάνταστα δύσκολες συνθήκες, με παράνομες συνεδρίες, αυθόρμητες ανοργάνωτες και παράνομες απεργίες, με παράνομες διαδηλώσεις και αιματηρές συγκρούσεις, μια ιστορία μεγάλων και μικρών αγώνων με αποτέλεσμα τις κατακτήσεις πολλών εργατικών αιτημάτων που έθεσαν τέλος στα διάφορα προβλήματα που ταλάνιζαν τους εργαζομένους. Οι δεκαετίες του 1920 και του 1930 σηματοδοτούν τα πρώτα βήματα οργάνωσης της εργατικής τάξης, με την καθοδήγηση του ΚΚΚ που ιδρύεται το 1926. Μέσα στις συνθήκες της μεγάλης οικονομικής κρίσης και της παλμεροκρατίας γίνονται και οι πρώτες μεγάλες κινητοποιήσεις και απεργιακοί αγώνες στους οποίους συμμετείχαν και οι εργαζόμενες γυναίκες, διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες δουλειάς, μεγαλύτερα μεροκάματα και οχτώ ώρες εργασίας. Στους σκληρούς απεργιακούς αγώνες της ΠΕΟ, σημαντικός ήταν ο ρόλος της γυναίκας εργάτριας, μάνας, συζύγου, αδερφής που έδειξε παραδειγματική πίστη, αφοσίωση, ηρωϊσμό και αυτοθυσία και σε πολλές περιπτώσεις συγκίνησε και παραδειγμάτισε τους άνδρες.
Το 1938 στάθηκε η χρονιά τεσσάρων απεργιών, τρείς από τις οποίες στέφθηκαν με επιτυχία ενώ η μία απέτυχε. Η σημαντικότερη απεργία εκείνης της χρονιάς που όμως κατέληξε σε αποτυχία ήταν εκείνη στο κλωστήρι του Π.Ιωάννου στο Βαρώσι. Μια απεργία που έγινε βασικά από τις γυναίκες. Οι απεργοί αγωνίσθηκαν πεισματικά για την περιφρούρηση της απεργίας τους, ο εργοδότης όμως βοηθούμενος από την αστυνομία κατόρθωσε να βρει απεργοσπάστες.
Οι εργάτριες του νηματουργείου μη αντέχοντας την καταπίεση ζήτησαν να εργάζονται 8ώρο. Επίσης ζήτησαν αύξηση και καλύτερη συμπεριφορά, καθώς οι επιστάτριες τις περισσότερες φορές κτυπούσαν τις εργάτριες που ήταν κορίτσια 12-15 χρονών. Ο εργοδότης δεν δέχτηκε τα αιτήματα και σαν απάντηση έκλεισε το εργοστάσιο. Οι εργάτριες κατέβηκαν σε απεργία που κράτησε περίπου τρεις μήνες. Κατά τη διάρκεια της απεργίας έγιναν επανειλημμένες συγκρούσεις μεταξύ απεργών και απεργοσπαστών, όπου απεργοσπάστες ήταν οι άνδρες εργάτες του εργοστασίου που ξυλοκοπήθηκαν σε πολλές περιπτώσεις από τις εργάτριες. Ο ηρωϊσμός και η μαχητικότητα των εργατριών σε αυτό τον αγώνα δεν περιγράφεται. Δέκα εργάτριες- η Κλειώ Φωτίου, η Χριστίνα Βατή, η Αντρούλα Κυριάκου, η Ανθούσα Σταύρου, η Ελένη Πολιτάκη, η Καλλισθένη Αντώνη, η Γιαννούλα Χρίστου και η Θ.Προδρόμου φυλακίσθηκαν από την αποικιακή κυβέρνηση για τη μαχητικότητα τους.
Ο απεργιακός αυτός αγώνας των εργατριών που για τρεις μήνες βρισκόταν στο επίκεντρο της προσοχής όλης της Κύπρου, κατέληξε σε αποτυχία κυρίως για το ότι οι εργάτριες δεν ήταν καλά οργανωμένες αλλά και για την τρομοκρατία που εφάρμοζε η αποικιακή αστυνομία. Τον Ιανουάριο του 1942 οι εργάτριες του νηματουργείου οργανωμένες καλύτερα και αυτή τη φορά μαζί με τους άνδρες εργάτες κατεβαίνουν σε νέα απεργία και πετυχαίνουν αύξηση 50% στα μεροκάματα και οκτάωρη εργάσιμη μέρα.
*Υπεύθυνη Ιστορικού Εργατικού Μουσείου και Ιστορικού Αρχείου ΠΕΟ
