Αμφιβολίες κατά πόσο το e-καλάθι θα οδηγήσει στη μείωση των τιμών ή έστω στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, εξέφρασαν οι αρμόδιοι φορείς και κρατικές υπηρεσίες. Αντίθετα, όπως αναφέρθηκε στη συνεδρία της Επιτροπής Εμπορίου που πραγματοποιήθηκε την περασμένη βδομάδα, η εφαρμογή του μέτρου ενδεχομένως να δημιουργήσει προβλήματα ειδικά σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αφού θα αυξηθεί το διοικητικό κόστος επειδή η κάθε επιχείρηση θα πρέπει να στήσει ειδικό κλιμάκιο για να ενημερώνει κάθε πρωί το Υπουργείο Εμπορίου για τις τιμές συγκεκριμένων προϊόντων. Παράλληλα ελλοχεύει ο κίνδυνος οι μεγάλοι επιχειρηματίες της αγοράς οι οποίοι συνήθως διαφημίζουν προϊόντα κράχτες, να χρησιμοποιήσουν το νέο εργαλείο για να κάνουν δωρεάν διαφήμιση μέσω του Υπουργείου Εμπορίου.
Στη συνεδρία συζητήθηκε για πρώτη φορά το νομοσχέδιο για το e-καλάθι, αλλά σχεδόν όλοι οι εμπλεκόμενοι επιχειρηματικοί σύνδεσμοι και σύνδεσμοι καταναλωτών επεσήμαναν ότι πρέπει να γίνουν βελτιώσεις επί του κειμένου, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα εργαλείο προς όφελος των καταναλωτών.
Στην έναρξη της συζήτησης για το προτεινόμενο νομοσχέδιο για την καταγραφή και παρακολούθηση τιμών λιανικής πώλησης προϊόντων, η πλειοψηφία των μελών της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, ζήτησαν από τον Υπουργό να ξαναδοθεί ένα χρονικό διάστημα για διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους και να κατατεθεί εκ νέου, με τον αρμόδιο Υπουργό κ. Παπαναστασίου να αναφέρει ότι θα διαβουλευτεί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να αποφασίσουν τα επόμενα βήματα.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Υπουργός ενημέρωσε την Επιτροπή για τις πρόνοιες του νομοσχεδίου και για το πώς θα λειτουργεί το εργαλείο αυτό. Είπε ότι σκοπός είναι η θέσπιση νόμου που θα προβλέπει τη διαδικασία συλλογής και παρακολούθησης των τιμών λιανικής πώλησης των καταναλωτικών προϊόντων από την Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου. Στόχος, είπε, είναι να καταστήσει δυνατή την εφαρμογή ενός ψηφιακού εργαλείου, το e-καλάθι, το οποίο θα παρέχει στον καταναλωτή διαφάνεια των τιμών, δυνατότητα σύγκρισης των τιμών και άμεση πληροφόρηση για τις τιμές και διαθεσιμότητα σημαντικών προϊόντων για το νοικοκυριό.
Είπε ότι θα έχει την ευχέρεια ο καταναλωτής να κάνει το δικό του καλάθι για να φαίνεται η καλύτερη τιμή που υπάρχει στην περιοχή του. Η προτεραιότητά τους, είπε, είναι τρόφιμα, βρεφικά και είδη οικιακής χρήσης.
Είπε ακόμη, μεταξύ άλλων, ότι οι τιμές θα κοινοποιούνται στην εφαρμογή κάθε μέρα στις 8 και θα αλλάζουν αυτόματα ανάλογα με τις αλλαγές που θα κάνει η κάθε υπεραγορά, ενώ θα δουν πώς θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν ένα φίλτρο για να μην μπαίνει μια αρχική τιμή σε ένα προϊόν και να χρησιμοποιείται «ως κράχτης της ημέρας» και ξαφνικά να ανεβαίνει η τιμή.
Ο Υπουργός είπε ότι, για τις επιχειρήσεις θα υπάρχει ένα αρχικό κόστος για συμμετοχή στην εφαρμογή, ενώ δεν θα υπάρχει κόστος για τους καταναλωτές.
Στη συζήτηση, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων εξέφρασαν διαφωνία με την εφαρμογή του εργαλείου αυτού προβάλλοντας ως επιχειρήματα, μεταξύ άλλων, ότι θα πληγούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αφού δεν θα μπορούν να ανταγωνιστούν με τις μεγάλες υπεραγορές όσον αφορά στο θέμα των τιμών, αλλά και ότι θα πρέπει να προσλάβουν προσωπικό για να βάζει τις τιμές αυτές στην πλατφόρμα που σημαίνει αυξημένο κόστος για τους ίδιους.
Ο Πιερής Πιερή εκ μέρους της ΠΕΟ τόνισε ότι το μέτρο είναι ένα βήμα, όμως χρειάζονται πιο ουσιαστικά μέτρα για αντιμετώπιση της ακρίβειας και του πληθωρισμού. «Σε μια περίοδο που καλπάζει ο πληθωρισμός και η ακρίβεια και διαβρώνονται τα εισοδήματα των εργαζομένων χρειάζονται πιο ουσιαστικά μέτρα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Παρέπεμψε παράλληλα στην εμπειρία της Ελλάδας που εφάρμοσε πρόσφατα το λεγόμενο καλάθι του νοικοκυριού, λέγοντας πως το μέτρο αυτό δεν είναι τόσο αποδοτικό.
Η εκπρόσωπος της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (ΕΠΑ), Αντωνία Αριστοδήμου, σημείωσε ότι θα δημιουργήσει ενδεχομένως στρεβλώσεις στην αγορά, αφού θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να παρακολουθούν τη συμπεριφορά των ανταγωνιστών τους και υπάρχει κίνδυνος συνεννόησης η σιωπηρής συμπαιγνίας των ανταγωνιστών εις βάρος των καταναλωτών.
Ο Χαράλαμπος Παπαντωνίου, πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Υπεραγορών Κύπρου, είπε ότι διαφωνούν κάθετα με την πρόταση νόμου του Υπουργείου αφού θα οδηγήσει σε άνισο ανταγωνισμό μεταξύ μικρών, μεσαίων και μεγάλων υπεραγορών και ότι σε πολύ λίγους μήνες από την εφαρμογή του, θα αρχίσουν να κλείνουν η μια πίσω από την άλλη, οι μεσαίες και μικρές υπεραγορές.
Ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Συνδέσμου Λιανικού Εμπορίου, Μάριος Αντωνίου, ανέφερε ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των υπεραγορών είναι πολύ έντονος και «πάντα είναι προς όφελος του καταναλωτή», και διαφωνούν ότι θα στηρίξει τους καταναλωτές, φέροντας ως παράδειγμα την Ελλάδα, που, όπως είπε, δεν παρατηρήθηκε μείωση στις τιμές από την εφαρμογή του συγκεκριμένου εργαλείου. Σημείωσε ότι οι μικρές επιχειρήσεις δεν μπορούν να πετύχουν τις ίδιες τιμές με τις μεγάλες.
Διαφωνία και ανησυχία για ανταγωνιστικές πιέσεις σε μικρότερες επιχειρήσεις εξέφρασαν επίσης οι εκπρόσωποι του ΚΕΒΕ, της ΟΕΒ, της ΠΟΒΕΚ, και άλλων, όπως ο Σύνδεσμος Παντοπωλών Λεμεσού και ο Σύνδεσμος Υπεραγορών ΜΑΣ.
Μεταξύ άλλων ζήτησαν να ξαναγίνει διαβούλευση από το Υπουργείο για το θέμα, λέγοντας πως είτε δεν κλήθηκαν είτε δεν εισακούστηκαν οι εισηγήσεις τους. Έθεσαν επίσης το θέμα ποιότητας, και όχι μόνο της τιμής των προϊόντων.
Εκ μέρους των καταναλωτών, ο Μάριος Δρουσιώτης πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών, είπε ότι οποιοδήποτε εργαλείο στα χέρια του καταναλωτή που θα τον βοηθήσει να κάνει επιλογές είναι καλοδεχούμενο, όμως, εξέφρασε την θέση ότι το εργαλείο αυτό δεν θα προσφέρει στην μείωση του πληθωρισμού. Είπε ακόμη ότι η σύγκριση που επιχειρείται να γίνει θα πρέπει να γίνει με ομοειδή προϊόντα, μόνο με τον γραμμοκώδικα των προϊόντων, αναφερόμενος και σε έρευνα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για διπλή ποιότητα και συγκεκριμένα για το ότι δεν πρέπει να υπάρχουν διαφορές στην ποιότητα του ίδιου προϊόντος που παράγεται σε διαφορετικά εργοστάσια όπως πχ. αναψυκτικά. Δεν αναιρούμε ότι είμαστε υπέρ αυτού του εργαλείου, αλλά με τη σωστή του μορφή, είπε, σημειώνοντας ότι η ανισότητα της δημοσιοποίησης των τιμών μεταξύ μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων υπάρχει ήδη.
Ο Λουκάς Αριστοδήμου, πρόεδρος της Παγκύπριας Ένωσης Καταναλωτών και Ποιότητας Ζωής, είπε ότι από δική τους έρευνα διαφάνηκε ότι 7 στους 10 αναδεικνύουν ως σημαντικό πρόβλημα την ακρίβεια, και είπε ότι αυτό το νομοσχέδιο θα βελτιώσει πολλά «λανθασμένα πράγματα» που υπάρχουν σε αυτό που οι υπεραγορές αποκαλούν ανταγωνισμό. Είπε ότι οι υπεραγορές δεν σέβονται τον πελάτη στο δικαίωμα της απόλυτης ενημέρωσης και της επιλογής και ότι κάποιοι, αυτή τη διαφάνεια δεν την θέλουν. Είπε ότι θα πρέπει να δίδονται στην εφαρμογή οι τιμές των ίδιων προϊόντων.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Κώστας Κώστα, είπε ότι χαιρετίζουν την οποιαδήποτε προσπάθεια από οποιανδήποτε Κυβέρνηση για διαφάνεια και υπεράσπιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, αλλά πρέπει να υπάρχει προσοχή το τι επιχειρείται, για να μην δημιουργηθούν σοβαρά ζητήματα ανταγωνισμού. Οι μικρές επιχειρήσεις δεν θα αντέξουν, είπε και έθεσε το ζήτημα της «ετικέτας», όσον αφορά ποιότητα και κατασκευή. Ζήτησε όπως δοθεί εύλογο χρονικό διάστημα για συστηματική διαβούλευση, για να δουν αν το κείμενο βελτιωθεί. Σημείωσε πως ό,τι εισηγήθηκαν οι ενδιαφερόμενοι δεν λήφθηκε υπόψη.
Στις δηλώσεις του ο βουλευτής του ΑΚΕΛ ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Θέλω να επαναλάβω ότι ως κόμμα, στις 22 Νοεμβρίου όταν συζητούσαμε το θέμα του καλαθιού του νοικοκυριού, αλλά και στις 7 Μαρτίου 2023, όταν συζητήσαμε με το νέο Υπουργό το θέμα αυτό, είχαμε τονίσει ότι αυτή τη στιγμή, τα μεγάλα ζητήματα τα οποία μαστίζουν την κοινωνία και ταλαιπωρούν τον κόσμο, είναι τα ζητήματα της ακρίβειας, αφού πληρώνουμε το πιο ακριβό ρεύμα, πανάκριβα καύσιμα, πληρώσαμε περίπου €250εκ. το 2022 για ρύπους και θα πληρώσουμε €300εκ. για το 2023, χωρίς να φταίνε σε οτιδήποτε οι καταναλωτές.
Δεν έχουμε ουσιαστικό έλεγχο των τιμών των αγαθών, κυρίως όσων είναι πρώτης ανάγκης από την Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή για να δώσουμε ανάσες στον κόσμο.
Ξεκαθαρίζω αυτό που είχαμε πει και τότε, ότι δηλαδή ως κόμμα χαιρετίζουμε την οποιαδήποτε προσπάθεια και το οποιοδήποτε μέτρο που προάγει τη διαφάνεια και τα συμφέροντα των καταναλωτών. Πρέπει, όμως, να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί. Ξέρουμε τι έγινε στην Ελλάδα με την εφαρμογή παρόμοιου μέτρου, βλέπουμε τις αντιδράσεις τω Ενώσεων των Καταναλωτών στην Ελλάδα, είπαμε και τον Νοέμβριο αλλά και το Μάρτη πως ό,τι γίνει θα πρέπει να γίνει σωστά, για να μη δημιουργηθούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού.
Σήμερα, δυστυχώς, φάνηκε ότι δεν έγινε διαβούλευση με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, όλες σχεδόν οι απόψεις που κατέθεσαν όσοι έλαβαν μέρος στη δημόσια διαβούλευση, δεν λήφθηκαν υπόψη και δεν αναφέρονται στο νομοσχέδιο που βρίσκεται ενώπιον μας.»
