Τις θέσεις και προτάσεις της ΠΕΟ αναφορικά με το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας όπως κατατέθηκαν στα πλαίσια διαβούλευσης που διεξήχθη σήμερα Παρασκευή 6/11 διαδικτυακά με το Υπουργείο Οικονομικών έδωσε στη δημοσιότητα η ΠΕΟ.
Αυτούσιο το έγγραφο με τις εισηγήσεις της ΠΕΟ προς τον Υπουργό Οικονομικών Κωνσταντίνο Πετρίδη:
“Στα πλαίσια της συζήτησης για τη διαμόρφωση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σας παραθέτουμε τις εισηγήσεις και επισημάνσεις της ΠΕΟ.
Είναι σημαντικό στο σχεδιασμό των πολιτικών προτεραιοτήτων της Κύπρου στα πλαίσια του σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να αντλήσουμε τα κατάλληλα διδάγματα από την πανδημία του κορωνοϊού και τις επιπτώσεις της.
Για την ΠΕΟ, είναι πέραν από προφανές, ότι η πανδημία ανέδειξε ή και έκανε ακόμα πιο εμφανείς κάποιες πολύ σημαντικές παραμέτρους οι οποίες πρέπει να ληφθούν υπόψη στον καθορισμό των άξονων πολιτικής της Κύπρου.
Συγκεκριμένα:
Η πανδημία έχει αναδείξει τη τεράστια σημασία του δημόσιου τομέα της υγείας όπως και τη σημασία ύπαρξης ενός ολοκληρωμένου συστήματος πρόληψης και διαχείρισης των παραγόντων που επηρεάζουν τη δημόσια υγεία. Γενικά και στην Κύπρο όπως και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες με την πανδημία υπογραμμίστηκε ο καθοριστικός ρόλος που ο δημόσιος τομέας και οι δημόσιοι οργανισμοί διαδραματίζουν στην διασφάλιση βασικών υπηρεσιών και αγαθών για όλο τον πληθυσμό.
Ένα δεύτερο στοιχείο που αναδείχθηκε στη πανδημία είναι οι δυνατότητες των συστημάτων κοινωνικής πολιτικής και ασφάλισης να λειτουργούν ως αποτελεσματικοί μηχανισμοί στήριξης των εισοδημάτων των εργαζομένων και των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.
Αναδείχθηκαν επίσης με ακόμα πιο έντονο τρόπο τα κενά και οι ελλείψεις σε δομές στήριξης και φροντίδας για τα εξαρτώμενα και ανάπηρα μέλη των οικογενειών όπως και οι ανεπάρκειες των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης και κοινωνικής πρόνοιας.
Η πανδημία και οι οικονομικές της επιπτώσεις υπογράμμισαν για ακόμα μια φορά την ανάγκη σχεδιασμού και στόχευσης από το κράτος σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο το οποίο θα περιορίζει τη μεγάλη εξάρτηση της κυπριακής οικονομίας και κατ’ επέκταση των εργαζομένων από τον τουρισμό. Αναδείχθηκε η σταθερότητα που πρέπει να επιδεικνύεται στη συνεχή αναβάθμιση των γνώσεων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού λαμβάνοντας υπόψη τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις.
Σημειώνοντας αυτά, υπογραμμίζουμε τη σημασία που έχει στο σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να περιληφθούν προτάσεις και δράσεις επικεντρωμένες από τη μια στην άμεση αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας για τους εργαζόμενους, τις ευάλωτες ομάδες και την οικονομία γενικότερα, αλλά ταυτόχρονα να τεθούν στόχοι και δράσεις για σμίκρυνση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, στήριξη και επέκταση του κοινωνικού κράτους και δημιουργίας για σταθερή και βιώσιμη ανάπτυξη η οποία σέβεται και προστατεύει το περιβάλλον και το αποτέλεσμα της ανάπτυξης να κατανέμεται με κοινωνικά δίκαιο τρόπο.
Στη βάση αυτών των γενικών επισημάνσεων οι συγκεκριμένες εισηγήσεις της ΠΕΟ εστιάζονται στα ακόλουθα:
Άξονας Πολιτικής 1
Δημόσια υγεία, πολιτική προστασία και διδάγματα από την πανδημία
- Ενίσχυση των δημόσιων νοσηλευτηρίων σε ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές, εξοπλισμό με στόχο να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις πιέσεις που δημιουργεί η πανδημία και ταυτόχρονα στο ρόλο που πρέπει να διαδραματίζουν σε συνθήκες ΓΕΣΥ.
- Πλήρης εφαρμογή του ΓΕΣΥ. Αξιοποίηση του θεσμού των Π.Ι. στο σύστημα ενημέρωσης και λήψης των αναγκαίων προστατευτικών μέτρων.
- Δημιουργία αποτελεσματικών και επαρκών μηχανισμών επιθεώρησης εργασίας με στόχο, τους ελέγχους στους χώρους εργασίας αναφορικά με τα πρωτόκολλα για το Covid – 19.
- Δημιουργία ολοκληρωμένου συστήματος επιτήρησης της υγείας των εργαζομένων με στόχο την υιοθέτηση πολιτικών πρόληψης των επαγγελματικών ασθενειών.
- Εκπαιδευτικά προγράμματα για εργοδότες και εργαζόμενους σε ζητήματα υγιεινής και προφύλαξης για Covid – 19.
Άξονας Πολιτικής 2
Αγορά εργασίας, κοινωνική πολιτική, εκπαίδευση και ανθρώπινο κεφάλαιο
Στους στρατηγικούς στόχους για την επόμενη περίοδο επιβάλλεται να περιληφθούν δράσεις και μέτρα που θα θωρακίζουν την απασχόληση και τους εργαζόμενους.
Συγκεκριμένα απαιτείται:
Παρέμβαση του κράτους για επαναρρύθμιση στις εργασιακές σχέσεις έχοντας υπόψη ότι μετά την κρίση του 2013 η εργασιακή απορρύθμιση έχει ραγδαία επιταχυνθεί. Απαιτείται η εισαγωγή νομοθετικών ρυθμίσεων που να καθιστούν υποχρεωτικούς τους βασικούς όρους των συμφωνημένων συλλογικών συμβάσεων σ’ όλους τους εργαζόμενους των τομέων οικονομικής δραστηριότητας που καλύπτει η σύμβαση (στη βάση αυτού που έγινε στο ξενοδοχειακό και οικοδομικό τομέα) όπως και η θεσμοθέτηση τριμερούς μηχανισμού για καθορισμό κατώτατων μισθών και άλλων ωφελημάτων σε τομείς όπου δεν υπάρχουν.
Με στόχο την αντιμετώπιση των φαινομένων της αδήλωτης εργασίας, υποδηλούμενης εργασίας, ή ψευδοαυτοαπασχόλησης, στοιχεία που όπως διαφάνηκε την περίοδο του lock down επιδρούν αρνητικά στην δυνατότητα κάλυψης εργαζομένων από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι μηχανισμοί επιθεώρησης εργασίας. Επιπρόσθετα είναι αναγκαίο να εισαχθούν αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης αναφορικά με την κάλυψη και ανταποδοτικότητα του με στόχο τη βελτίωση του ύψους των επιδομάτων και των συντάξεων.
Θα πρέπει να επανεξεταστεί επίσης το θέμα του 12% τιμωρίας σε όσους επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν στο 63ο έτος της ηλικίας τους.
2.1. Μεταρρύθμιση του Εκπαιδευτικού Συστήματος
- Η αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων των εργαζομένων επιβάλλει την ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού με συγκεκριμένους στόχους και μηχανισμό παρακολούθησης και αξιολόγησης. Σ’ αυτή την κατεύθυνση είναι απαραίτητη η εισαγωγή προγραμμάτων κατάρτισης του εργατικού δυναμικού στα Πρότυπα Επαγγελματικά Προσόντα (ΠΕΠ). Ταυτόχρονα με την κατάρτιση των εργαζομένων για την απόκτηση των ΠΕΠ θα πρέπει να δρομολογηθεί και η θεσμοθέτηση της κατοχής τους.
- Επιπρόσθετα για τομείς της οικονομίας στους οποίους δεν έχουν καταρτιστεί ΠΕΠ να δρομολογηθεί η αναγκαία διαδικασία.
Στήριξη ομάδων εργαζομένων που πλήγηκαν ιδιαίτερα από την κρίση.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι μια μεγάλη μάζα εργαζομένων στον τουριστικό τομέα, σε τομείς εξαρτημένους από τον τουρισμό ή σε τομείς που εξακολουθούν να έχουν περιορισμούς στη δραστηριοποίηση τους λόγω των μέτρων για τον Covid-19, είναι εκτός απασχόλησης, θεωρούμε αναγκαίο να αξιοποιηθούν πόροι από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με στόχο την κοινωνικοοικονομική στήριξη αυτών των ομάδων εργαζομένων.
Εισηγούμαστε την εισαγωγή έκτακτου σχεδίου κοινωνικοοικονομικής στήριξης που θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων στήριξη σ’ ότι αφορά ζητήματα στέγης (δόσεις, ενοίκια) οικονομική στήριξη προς οικογένειες με φοιτητές κ.λ.π.
Ταυτόχρονα η περίοδος που αναγκαστικά βρίσκονται εκτός εργασίας αυτοί οι εργαζόμενοι να αξιοποιηθεί για κατάρτιση με στόχο την απόκτηση των ΠΕΠ, κατάρτιση σε ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας και απόκτησης ψηφιακών δεξιοτήτων.
Μια άλλη ομάδα εργαζομένων η οποία έχει πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία είναι οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό (θέατρα, κινηματογράφος, μουσικοί κ.λ.π.).
Με στόχο την στήριξη των εισοδημάτων των καλλιτεχνών και ταυτόχρονα τη στήριξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας εισηγούμαστε να αξιοποιηθούν πόροι από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αυτοί οι πόροι μπορεί να πάρουν διάφορες μορφές χρηματοδότησης καλλιτεχνικών δράσεων, όπως επιχορήγηση προς κοινωνικούς φορείς π.χ. συνδικαλιστικές οργανώσεις για να προσφέρουν πολιτιστικές δράσεις στα μέλη τους με κριτήριο την στήριξη ντόπιων σχημάτων και καλλιτεχνών.
Χρηματοδότηση από το Υπ. Παιδείας καλλιτεχνικών δράσεων στα σχολεία με τη συμμετοχή επαγγελματιών του χώρου με στόχο από τη μια τη καλλιτεχνική παιδεία και ταυτόχρονα τη στήριξη της απασχόλησης των εργαζομένων του τομέα.
Θα πρέπει επίσης να θεσμοθετηθεί ως βασική προϋπόθεση για να γίνονται δικαιούχοι της κρατικής επιχορήγησης μέσω του ΘΟΚ οι θεατρικοί οργανισμοί, να τηρούν τους όρους της συλλογικής σύμβασης με τις οργανώσεις των ηθοποιών.
Ειδικοί στόχοι 2.2. και 2.3.
- Ενίσχυση της αγοράς εργασίας και των κοινωνικών υπηρεσιών.
- Ενίσχυση των υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας για τη στήριξη των ηλικιωμένων και των ευάλωτων ομάδων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αξιολογήσεις της Κύπρου στα πλαίσια της διαδικασίας του ευρωπαϊκού εξαμήνου επανειλημμένα έχει υπογραμμίσει τις ανεπάρκειες του συστήματος κοινωνικής προστασίας και μέριμνας.
Καταγράφονται επισημάνσεις όπως η ανεπάρκεια υπηρεσιών παιδικής φροντίδας (εξακολουθεί η Κύπρος να είναι κάτω από τον στόχο της Βαρκελώνης), η ανεπάρκεια παροχής οικονομικά προσιτής και ψηλής ποιότητας προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας, το πολύ χαμηλό ποσοστό δαπανών για τη μακροχρόνια φροντίδα με αποτέλεσμα μόνο το 1/5 των εξαρτημένων να λαμβάνει υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας. Καταγράφεται επίσης το ψηλό ποσοστό ατόμων με αναπηρίες σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. που αντιμετωπίζουν συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Συνθήκες αυξημένου κινδύνου φτώχειας εντοπίζονται στις εκθέσεις και ανάμεσα σ’ άλλες ομάδες του πληθυσμού όπως οι μετανάστες, τα παιδιά οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα.
Αυτές οι επισημάνσεις θεωρούμε ότι πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψη στον καταρτισμό του σχεδίου Ανάκαμψης και Σταθερότητας κατευθύνοντας ένα σημαντικό ποσοστό των πόρων στην χρηματοδότηση των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης και κοινωνικών φορέων για δημιουργία και λειτουργία δομών παιδικής προστασίας και μακροχρόνιας φροντίδας ηλικιωμένων όπως και δομών προστασίας απασχόλησης και φροντίδας ανάπηρων ατόμων.
Χρειάζεται επίσης να γίνουν βελτιώσεις στις οικογενειακές κοινωνικές παροχές όπως και στο σχέδιο στήριξης των εισοδημάτων των χαμηλοσυνταξιούχων.
Άξονας Πολιτικής 3
Νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης και οικονομικής διαφοροποίησης.
Η υγειονομική κρίση λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού έχει επιβεβαιώσει τους περιορισμούς και τα αδιέξοδα που χαρακτηρίζουν το οικονομικό μοντέλο της Κύπρου.
Η υπερβολική εξάρτηση της οικονομίας από τον τουρισμό και το λεγόμενο επενδυτικό πρόγραμμα, είναι προφανές ότι δεν είναι ένα μοντέλο ισορροπημένης και βιώσιμης ανάπτυξης.
Χρειαζόμαστε ένα νέο οικονομικό μοντέλο το οποίο θα εστιάσει στην στήριξη και ανάπτυξη τόσο του πρωτογενούς τομέα όσο και της μεταποιητικής βιομηχανίας, αξιοποιώντας προς τούτο τις νέες τεχνολογίες, την έρευνα με στόχευση την ένταξη των αποτελεσμάτων της στην παραγωγή και την οικονομία.
Είναι επίσης σημαντικό να δοθούν κίνητρα και πόροι με στόχο τη δημιουργία και ενίσχυση της συνεργατικής οικονομίας η οποία μπορεί να λειτουργήσει ως ένας σημαντικός παράγοντας οικονομικής ανάπτυξης αλλά και ως εξισορροπητικός παράγοντας.
Η πανδημία έχει αναδείξει ξεκάθαρα τη σημασία που έχει για την κοινωνία και την οικονομία η ύπαρξη ενός δυνατού ημιδημόσιου τομέα, όπως και το ρόλο του δημόσιου τομέα. Η διατήρηση, ο εκσυγχρονισμός και η στήριξη των οργανισμών δημόσιας ωφέλειας είναι σημαντικό στοιχείο στην υλοποίηση του στόχου για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο.
Απαραίτητη συνιστώσα κατά την εκτίμηση μας της βιώσιμης ανάπτυξης είναι οι ρυθμισμένες σχέσεις εργασίας μέσα από συλλογικές συμβάσεις, το ψηλό επίπεδο σεβασμού και συμμόρφωσης στις εργατικές νομοθεσίες, ικανοποιητικούς μισθούς και ωφελήματα για τους εργαζόμενους, συνεχή επένδυση στην ανάπτυξη των εργαζομένων. Προς αυτήν την κατεύθυνση τα όποια κίνητρα παραχωρούνται στις επιχειρήσεις πρέπει να περιλαμβάνουν και κοινωνικά και εργασιακά κριτήρια στα κριτήρια επιλεξιμότητας.
Άξονας Πολιτικής 5
Προς μια ψηφιακή εποχή αποδοτικότητας και παραγωγικότητας
5.3. Αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα
Η δυνατότητα του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα να συμβαδίζει με τις τεχνολογικές εξελίξεις και να αξιοποιεί αποτελεσματικά την εξελισσόμενη ψηφιακή τεχνολογία αποδείχθηκε καθοριστικής σημασίας την περίοδο του lock down.
Καθοριστικός παράγοντας για την αποτελεσματική χρήση αυτών των τεχνολογιών είναι η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού.
Ως εκ τούτου είναι σημαντικό να υιοθετηθεί και εφαρμοστεί ένα σχέδιο συνεχούς εκπαίδευσης του πληθυσμού στον τομέα των ψηφιακών δεξιοτήτων το οποίο να περιλαμβάνει τόσο γενική επιμόρφωση και εκπαίδευση στις ψηφιακές δεξιότητες όπως και εξειδικευμένη, προσαρμοσμένη εκπαίδευση, με βάση τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες των διαφόρων επαγγελματικών ομάδων και τομέων.
Με στόχο την μαζικοποίηση αλλά και την εξειδίκευση της ψηφιακής εκπαίδευσης είναι σημαντικό στην υλοποίηση αυτών των στόχων να εμπλακούν δημόσιοι, κοινωνικοί και επαγγελματικοί φορείς μεταξύ των οποίων και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Άξονας Πολιτικής 6
Επιτάχυνση της μετάβασης σε μια πράσινη οικονομία
Στο τέλος Ιανουάριου του 2020 η Κυπριακή Δημοκρατία υπέβαλε το Εθνικό Σχέδιο για την Ενεργεία και το Κλίμα 2021-2030 (ΕΣΕΚ 2021-2030), που εξ όσων αντιλαμβανόμαστε συνιστά ένα από τους βασικούς άξονες της στρατηγική για τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Γνωρίζουμε ακόμη, ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους ετοιμάζουν την Εθνική Στρατηγική για την Ενέργεια και το Κλίμα 2021-2050. Καταρχήν επιθυμούμε να εκφράσουμε τη δυσαρέσκεια μας για το γεγονός ότι το συνδικαλιστικό κίνημα των εργαζομένων και η ΠΕΟ ειδικότερα δεν είχαν καλεστεί να συμμετάσχουν στη διαβούλευση που προηγήθηκε κατά τη διάρκεια του 2019, ενώ δεν γνωρίζουμε τις προθέσεις διαβούλευσης της κυβέρνησης για την Εθνική Στρατηγική. Θεωρούμε ότι το συνδικαλιστικό κίνημα μπορεί να συμβάλει δημιουργικά στη διαμόρφωση ενός κοινωνικά ισοζυγισμένου σχεδίου που δεν θα χωρίζει την κοινωνία σε χαμένους και κερδισμένους.
Με αφετηρία, λοιπόν, την ανάγκη διαμόρφωσης ενός κοινωνικά ισοζυγισμένου σχεδίου, θεωρούμε ως απαραίτητα τα εξής:
- Θα πρέπει να εγκατασταθεί ένας μόνιμος μηχανισμός εκτίμησης του κοινωνικοοικονομικού αντίκτυπου για κάθε μέτρο και πολιτική που θα θεσπίζονται στο πλαίσιο της μετάβασης στην πράσινη οικονομία. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι στο πλαίσιο του ΕΣΕΚ 2021-2030 έγινε μία εκτίμηση κοινωνικοοικονομικού αντίκτυπου που, ωστόσο, δεν είναι επαρκής επειδή δεν εκτίμησε μέτρα που είχαν προηγηθεί (π.χ. η αύξηση των φόρων κατανάλωσης που είχαν επιβληθεί στα υγρά και αέρια καύσιμα πριν από μερικά χρόνια, τη διαφοροποίηση των τελών κυκλοφορίας με βάση τις εκπομπές αερίων, κ.α.). Είναι επίσης γνωστό ότι οι πολιτικές και τα μέτρα που προβλέπονται στο ΕΣΕΚ 2021-2030 δεν είναι επαρκή για να πετύχει η Κύπρος τους δεσμευτικούς εθνικούς στόχους του 2030 και θεωρείται σίγουρο ότι θα πρέπει να ακολουθήσουν νέα μέτρα.
- Όποια μέτρα θεσπίζονται για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού δεν θα πρέπει να έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Δηλαδή, τα υφιστάμενα σχέδια για την αντικατάσταση ηλιακών συστημάτων θέρμανσης νερού, για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων παραγωγής ηλεκτρισμού, για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών ή μελλοντικά σχέδια που θα προστεθούν θα πρέπει να έχουν μόνιμη πρόβλεψη για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, να είναι συνεχώς διαθέσιμα και να έχουν δικό τους, διακριτό προϋπολογισμό.
- Θα πρέπει, επίσης, να εγκατασταθεί και ένας μόνιμος μηχανισμός αξιολόγησης των πολιτικών και μέτρων αφενός ως προς την αποτελεσματικότητα τους σε σχέση με του εθνικούς στόχους και αφετέρου ως προς το κατά πόσο εξυπηρετούν επαρκώς οι σχετικές με τις ευάλωτες ομάδες στοχεύσεις.
- Η ΠΕΟ είναι έτοιμη να συζητήσει και άλλα σχετικά με την εργασία μέτρα και πολιτικές που θα διευκολύνουν την επίτευξη των εθνικών στόχων, όπως, για παράδειγμα, την θέσπιση κινήτρων για τους εργαζόμενους ώστε να χρησιμοποιούν τις δημόσιες συγκοινωνίες κατά τη διάρκεια των διακινήσεων προς και από το τόπο εργασίας τους.
Τέλος, από τοποθετήσεις κυβερνητικών στελεχών (π.χ. σχετική αναφορά του ΥΠ.ΟΙΚ. κατά τη διαρκεια της παρουσίασης του Κρατικού Προϋπολογισμού 2020 στη Βουλή των Αντιπροσώπων, τον Οκτώβριο του 2019) έχει περιέλθει στην αντίληψη μας ότι η κυβέρνηση επεξεργάζεται τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος με πράσινο προσανατολισμό. Θεωρούμε απαραίτητο να διεξαχθεί κοινωνικός διάλογος πριν το σχετικό με τη μεταρρύθμιση νομοσχέδιο κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσωπών. Προκαταβολικά, εκφράζουμε την πεποίθηση ότι μια τέτοια μεταρρύθμιση θα εξουδετερώνει τις στρεβλώσεις που έχουν προκληθεί στο φορολογικό σύστημα της χώρας ως αποτέλεσμα των αυξήσεων στις έμμεσες και άλλες φορολογίες που έχουν επιβληθεί τα τελευταία χρόνια. Αφετέρου, όποιες άλλες αλλαγές θεωρούνται απαραίτητες στο πλαίσιο της μετάβασης στην πράσινη οικονομία θα πρέπει να έχουν προοδευτική (αντι)στάθμιση. Δηλαδή, δεν θα πρέπει άμεσα ή έμμεσα να επιβαρρύνουν τα εισοδήματα από εργασία.”
