Η δίκη της Παγκύπριας Συντεχνιακής Επιτροπής (ΠΣΕ) στάθηκε σημαντικός σταθμός στην ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος, γιατί εκτός από τη μάχη που δόθηκε με την αποικιοκρατία και την αποκάλυψη των διαθέσεων της, σήμανε και την δημιουργία της ΠΕΟ στις 30-31 Μαρτίου 1946 στην ΄Δ Παγκύπρια Συντεχνιακή Συνδιάσκεψη.
Από την γέννηση της η ΠΣΕ, διαδραμάτισε κατευθυντήριο ρόλο ανάμεσα στους εργάτες, οι οποίοι διψώντας για δικαιοσύνη από τους εργοδότες έκαναν απεργίες που δεν είχαν αντίκτυπο αφού ήταν ανοργάνωτες και απειθάρχητες.
Οι αποικιοκράτες και οι δυνάμεις της ακροδεξιάς πανικοβλημένοι από τους αγώνες και τις εντυπωσιακές νίκες του εργατικού και γενικότερα του λαϊκού κινήματος, επιδίωκαν πάση θυσία να πλήξουν το κίνημα που αψήφησε την Παλμεροκρατία και πέτυχε να βγει νικητής. Έτσι οι Βρεττανοί εξύφαναν το κατηγορητήριο της συνομωσίας «για ανατροπή του καθεστώτος και της αποικιακής κυβέρνησης», ώστε να μπορέσουν να στήσουν δίκη και να εξαρθρώσουν το μαχητικό συνδικαλιστικό κίνημα της Κύπρου.
Το χρονικό της Δίκης…
Με τη συμπλήρωση των αστυνομικών ερευνών, διατυπώθηκαν 15 κατηγορίες για παράνομη δραστηριότητα και συνομωσία για ανατροπή του αποικιακού καθεστώτος. Η πρώτη εμφάνιση στο δικαστήριο έγινε στις 19 Ιουλίου, μπροστά στο δικαστή Μενέλαο Μελισσά, που παρέπεμψε την υπόθεση σε ανακριτικό δικαστήριο για τις 7-9 Αυγούστου. Και ο δικαστής Θεοχαρίδης που επόπτευσε της προανακριτικής εργασίας παρέπεμψε τους κατηγορουμένους στο Κακουργοδικείο για τις 17 Δεκεμβρίου. Το Κακουργοδικείο αποτελούσαν οι Χαλίτ Βέης -Πρόεδρος, Κ. Κόξ και Κ. Ζανεττίδης -Μέλη. Με την απαγγελία του κατηγορητηρίου από τον τότε πρωτοκολλητή Ιωσηφίδη, άνιξε την υπόθεση ο Γ. Εισαγγελέας Στέλιος Παυλίδης, με μια μακροσκελή και επιθετική αγόρευση.
Τη δεύτερη μέρα, η κατηγορούσα αρχή ζήτησε και πέτυχε να παραμείνουν οι κατηγορούμενοι υπό κράτηση στις Κεντρικές Φυλακές κατά τη διάρκεια της δίκης.
Η δίκη κράτησε ένα μήνα και το δικαστήριο, αφού άκουσε τις τελικές αγορεύσεις της κατηγορίας και της υπεράσπισης, έκλεισε την υπόθεση στις 17 του Γενάρη 1946. Ο πρόεδρος ανήγγειλε τότε ότι είχε βρει τους κατηγορούμενους ένοχους σε δύο κατηγορίες και στη συνέχεια ανέβαλε την απόφαση για τις ποινές για τις 21 του Γενάρη.
Με βάση την απόφαση, 11 κατηγορούμενοι βρέθηκαν ένοχοι στις κατηγορίες αρ. 8 και 9. Ένας βρέθηκε ένοχος μόνο στην κατηγορία 9 και οι άλλοι έξι ένοχοι στη κατηγορια αρ.8. Οι πρώτοι 11 καταδικάστηκαν σε φυλάκιση 12 και 18 μηνών, ένας σε 18 μήνες και οι έξι σε 12. Οι ποινές συνέτρεχαν.
Η απολογία…
Εκ μέρους των κατηγορουμένων στο δικαστήριο, μίλησε ο Αντρέας Ζιαρτίδης λέγοντας: «Φρονώ ότι δεν πρέπει να τιμωρηθούμε για τους εξής λόγους: Η δράση για την οποίαν κατηγορηθήκαμε και το δικαστήριο σας μας βρήκε ένοχους, παρ΄ότι αποτελεί τυπικήν παράβαση ορισμένων κυπριακών νόμων, είναι απόλυτα εναρμονισμένη προς τις υψηλές αρχές, που καθορίστηκαν σαν σκοποί του πολέμου, που έληξεν πριν λίγο καιρό. Εννοούμε την Διακήρυξη του Ατλαντικού, στην οποίαν η Μεγάλη Βρετανία πρωτοστάτησε. Δεν φταίμε μεις, αν πιστέψαμε σ΄αυτές τις αρχές. Φταίνε εκει που υποκρινόμενοι τις έδωσαν σαν υποθέσεις και σκοπούς αυτού του πολέμου.
Δεν μετανοιώνουμε για ότι κάναμε. Αυτό θα έκαμνε κάθε τίμιος άνθρωπος. Δεν φταίμε επίσης αν στην εκτέλεση του καθήκοντος μας παραβήκαμε και ορισμένους άλλους νόμους. Δεν υπάρχει δυστυχώς στην Κύπρο αντιπροσωπευτική διακυβέρνηση μέσον της οποίας να διοχετεύονται οι απόψεις του λαού.
Καμμίαν ποινή δεν πρέπει να μας επιβάλετε. Αν όμως είστε υπόχρεοι από το νόμο να μας τιμωρήσετε τότε αυτή η ποινή δεν είναι εμάς που θα τιμωρήσει, αλλά θα πλήξει εκείνες τις αρχές που πιο πάνω αναφέραμε».
Η καταδίκη των 18 της ΠΣΕ προκάλεσε παγκόσμιο κύμα διαμαρτυριών με την οργή του κυπριακού λαού ενάντια στην αποικιακή κυβέρνηση να γίνεται ακόμα πιο έντονη και η συμπαράσταση προς τους 18 φυλακισμένους συντεχνιακούς να μετατρέπεται σε παλλαϊκές κινητοποιήσεις που συγκλόνιζαν το νησί μας με τον όγκο του κόσμου που έπαιρνε μέρος. Χάριν σε όλες αυτές τις εσωτερικές και διεθνείς κινητοποιήσεις, ο κυβερνήτης αποφάσισε να απονέμει χάρη στους 18 συντεχνιακούς που φυλακίσθηκαν και να εκτίσουν ποινή δώδεκα μηνών.
Η Δίκη της ΠΣΕ θα μείνει για πάντα στην ιστορία του συντεχνιακού κινήματος και στην ιστορία του κυπριακού λαού. Είναι αγώνας των εργαζομένων για τη δημοκρατία, για την απαλλαγή της Κύπρου από τον αποικιακό ζυγό, για τις καλύτερες μέρες που θα έρχονταν!
Περισσότερα για την ιστορία του εργατικού κινήματος μπορείτε να δείτε και να ακούσετε στο ψηφιακό οδηγό του Ιστορικού Εργατικού Μουσείου http://peoguide.peo.org.cy/
Επιμέλεια-Έρευνα: Μαρί-Κωνστάνς Κων/νου
