Η δημιουργία και η ανάπτυξη του κυπριακού συνδικαλιστικού κινήματος καθυστέρησε σημαντικά, γιατί οι συνθήκες που επικρατούσαν δεν επέτρεπαν τη δημιουργία αξιόλογης εργατικής τάξης τις πρώτες δεκαετίες της αγγλοκρατίας. Στην προσυντεχνιακή περίοδο κατά το 1900-1920, αλλά και μετά κατά τη δεκαετία 1930-1940, η έλλειψη Νομοθεσίας Κοινωνικών Ασφαλίσεων και η μεγάλη ανεργία, λόγω του ότι οι Άγγλοι δεν ενδιαφέρονταν για την ίδρυση βιομηχανιών και την οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου, οδηγούσαν τον κυπριακό λαό σε μια εικόνα αθλιότητας και ταπείνωσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Τα πρώτα βήματα…
Οι πρώτες προσπάθειες για ίδρυση Συντεχνιών στην Κύπρο αρχίζουν από το 1915, αλλά η σοβαρή προσπάθεια για τη δημιουργία συνδικαλιστικών εργατικών οργανώσεων γίνεται με την πρωτοβουλία και σκληρή δουλειά των πρώτων κομμουνιστών κατά τη δεκαετία του 1920, όπου ιδρύονται εργατικά σωματεία, εργατικές λέσχες, συντεχνίες και πανεργατικοί σύνδεσμοι στη Λεμεσό και τη Λευκωσία. Η δεκαετία 1930-40 υπήρξε αποφασιστική για την οργάνωση της εργατικής τάξης. Μέσα σ’ αυτήν την περίοδο διεξήχθησαν αρκετοί και σκληροί αγώνες, με αποτέλεσμα η εργατική τάξη να κατακτήσει έστω και στοιχειώδες το δικαίωμα στην οργάνωση και την διεκδίκηση. Το 1931 ιδρύεται η πρώτη συντεχνία-η Συντεχνία Υποδηματεργατών Λευκωσίας και αναγνωρίζεται επίσημα το 1932 ύστερα από την θέσπιση του περί Συντεχνιών Νόμου. Η πρώτη προσπάθεια για ενιαία καθοδήγηση των συντεχνιών πραγματοποιήθηκε με την Α΄ Παγκύπρια Συντεχνιακή Συνδιάσκεψη τον Αύγουστο του 1939, που τελικά κατάληξε σε αποτυχία. Οι οργανώσεις που στήθηκαν εκείνη τη περίοδο και οι απεργίες που έγιναν άνοιξαν τον δρόμο για την θεμελίωση του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος της Κύπρου. Παρά τις διώξεις της αστικής τάξης και της αστυνομίας, με τους μαυροπινακισμούς και τις απολύσεις από τις δουλειές το εργατικό κίνημα αν και ήταν σε τραγική κατάσταση δεν υπέκυπτε με αποτέλεσμα μέχρι το 1941 ένα μεγάλο τμήμα των εργατών να είναι πια οργανωμένο σε συντεχνίες.
Η Ίδρυση της ΠΣΕ-16 Νοεμβρίου 1941…
Το 1941 είναι ο χρόνος ενοποίησης του Κυπριακού Συνδικαλιστικού Κινήματος γιατί στις 16 Νοεμβρίου, ιδρύεται η Παγκύπρια Συντεχνιακή Επιτροπή ( ΠΣΕ) στην ΄Β Παγκύπρια Συντεχνιακή Συνδιάσκεψη, η οποία τίθεται επικεφαλής του συντεχνιακού συνδικαλιστικού κινήματος, καθοδηγητής και διαφωτιστής του. Με την ίδρυση της ΠΣΕ, το σκηνικό αλλάζει καθώς οργάνωσε και καθοδήγησε τους πιο κρίσιμους και αποφασιστικούς αγώνες της εργατικής τάξης σε μια εποχή που ο τόπος μας βρισκόταν σε εξαθλίωση κυρίως λόγω της στάσης των Άγγλων που προσπάθησαν να κρατήσουν την Κύπρο οικονομικά και κοινωνικά υποανάπτυκτη.
Η δίκη της ΠΣΕ…
Παράλληλα, αντιδρώντας οι Άγγλοι σέρνουν τους 18 ηγέτες της ΠΣΕ στα δικαστήρια με αποτέλεσμα να φυλακισθούν κατηγορούμενοι για τη συνδικαλιστική και πατριωτική τους δράση. Μετά την καταδίκη της ΠΣΕ και την φυλάκιση της ηγεσίας της, στις 30 και 31 Μαρτίου 1946, στο Νέο Λυρικό Θέατρο στη Λευκωσία, η ΄Δ Παγκύπρια Συνδιάσκεψη ίδρυσε την ΠΕΟ. Η δίκη της ΠΣΕ, στάθηκε σημαντικός σταθμός στην ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος γιατί έδωσε μία μεγάλη μάχη με την αποικιοκρατία και την πέτυχε καθώς σήμανε την δημιουργία της ΠΕΟ.
